Zamora wordt zonder te overdrijven ´het levende museum van de Romaanse kunst´ genoemd, vanwege de schitterende architectuur die de 12e eeuw op zijn vele opmerkelijke kerken en monumenten heeft achtergelaten. Het is strategisch gelegen op een heuvel aan de rivier de Duero. Deze overzichtelijke stad kun je gemakkelijk in één dag bezoeken om van daaruit andere gebieden in Castilla y Leon te ontdekken.
Het ligt bovendien aan de Ruta Via de la Plata (Zilverroute) en ook op het pad naar Santiago de Compostella. Het heeft een geweldige historische rijkdom, en vergeet ook niet om lekker uit eten te gaan en van de plaatselijke gerechten te proeven. Het fijne is, dat het een vrij rustige stad is, die nog steeds haar lokale en gezellige tintje niet heeft verloren.
Plaza Mayor
De Plaza Mayor, ligt in het centrum van de stad. Op dit plein zijn verschillende monumenten te zien, dus je moet hier echt even stoppen. Het oude stadhuis is een gebouw in platereske stijl. Voor dit gebouw staat het nieuwe gemeentehuis. Op het plein kun je ook de kerk van San Juan bezoeken, waarin het prachtige roosvenster en de romaanse stijl direct opvallen. In feite kunnen je deze plek gebruiken om de romaanse route door de stad te starten.
Kerken in Zamora
Als we iets kunnen zien in de stad Zamora, zijn het oude en goed bewaarde kerken. We hebben de kerk van Santa María la Nueva, met zijn oude doopvont. De kerk van La Magdalena dateert ook uit de twaalfde eeuw, vandaar het belang van de romaanse kunst in dit gebied. Dit is een van de belangrijkste kerken in de stad. Hier vlakbij staat de kerk van San Ildefonso, met een neoklassieke gevel.
Troncoso uitzichtspunt
Als je naar de Plaza de Arias Gonzalo gaat, kun je genieten van het geweldige uitzicht dat wordt aangeboden bij het uitzichtpunt Troncoso, over de rivier de Duero. Vanaf het uitkijkpunt kun je geweldige foto’s maken van de romaanse brug over de rivier. Het is de ideale plek om even te stoppen en even uit te rusten tijdens je bezoek.
Bovendien ligt in de buurt van dit gebied het huis van Arias Gonzalo, dat bekend staat als de Casa del Cid omdat er wordt gezegd dat dit de plek was waar de Cid Campeador opgroeide.
Zamora kathedraal
De kathedraal van Zamora is natuurlijk ook in romantische stijl. Met de tijd zijn er enkele andere details van verschillende stijlen zijn toegevoegd. Waaronder een merkwaardige koepel van Arabische invloed die niets te maken heeft met typische kathedralen, en minder met romaanse. Daarom is het een gemakkelijk te onderscheiden kathedraal. De Puerta del Obispo is de enige romaanse deur die vandaag bewaard is gebleven, dus het is ook van grote waarde. Je kunt het interieur bezoeken, waar zich het 12e-eeuwse klooster bevindt.
Het heeft een museum en verschillende kapellen. Op de eerste verdieping bevinden zich zalen met enorme wandkleden die in Vlaanderen gemaakt zijn rond 1500. Ze zijn schitterend van kleur en maken door hun afmeting enorme indruk.
Zamora kasteel
Er is helaas niet heel veel overgebleven van het Castillo de Zamora. Het ligt naast de kathedraal, en is te bezoeken. Je kunt een deel van de gracht en de oude muur zien, evenals enkele herstelde torens. Het paradeplein is te zien, hoewel het in puin ligt. Dit is een kasteel dat eerder als verdedigingsfort geldt. Onderdeel van het kasteel is het Baltasar Lobo Museum, gewijd aan deze lokale beeldhouwer.
Las Aceñas de Olivares
Deze bijzondere gebouwtjes zijn oude steenmolens gelegen in de rivier. Blijkbaar werkten ze eeuwen geleden maar raakten in onbruik en werden verlaten, totdat werd besloten ze te herstellen vanwege hun historische waarde en toeristische belang. Deze molens huisvesten tegenwoordig een bezoekerscentrum waar je wat meer te weten kunt komen over hun werking en ze ook van binnen kunt zien.
Paleis van de Momos
El Palacio de los Momos is een renaissancegebouw waarvan de vijftiende-eeuwse gevel bewaard is gebleven. Je kunt veel details van de Renaissance-gotische stijl zien. Momenteel is daar het Provinciaal Gerechtshof gevestigd en daarom staat het bekend als het Paleis van Justitie, hoewel er lang geleden een project was om er een luxe hotel van te maken. Let eens op de details van de ramen, waar dieren in steen zijn uitgehouwen.
Wat ga je eten in Zamora?
De Zamoranen houden van stevig eten. Typische gerechten zijn de Arroz a la Zamorana, een rijstschotel met vlees en orgaanvlees. El Cocido Zamorano, een stoofschotel met bonen of kikkererwten, Sopa de Ajo, knoflooksoep en Bacalao Zamorano, een stokvisgerecht dat specifiek tijdens de Semana Santa, de paasweek, wordt bereid.
Uiteraard moet de kaas uit Zamora proeven. En als het even kan ook kopen om mee naar huis te nemen. De schapenkazen van Zamora, hebben minimaal 100 dagen gerijpt en zijn bekend in heel Spanje. Ze hebben een pittige romige smaak. Ik ben er dol op!
Wat raad ik je aan om te doen vanuit Zamora?
De omgeving van Zamora verkennen en richting het schitterende plaatsje Fermoselle rijden, langs tal van meren.
Ten noorden van Zamora de prachtige stad Leon bezoeken.
Een bezoek brengen aan kaasfabriek Chillon, een familiebedrijfje van 3 generaties met een museum waar je kunt proeven of een workshop kaas maken kunt volgen.
Het plaatsje Rueda, in de provincie Valladolid, kent enorm veel bodega´s. Ik heb er al heel wat bezocht en verschillende Ruedawijnen van de Verdejodruif geproefd. Dit keer ga ik, op aanraden, op zoek naar Bodegas Menade. Hun wijnvelden liggen aan de rand van het stadje en als ik over een landweggetje aan kom rijden, zie ik het moderne gebouw met verticale begroeiing tussen de wijnranken opdoemen.
Ik heb een afspraak met Ivan, maar hij is nog bezig met een wijnproeverij die iets uitloopt. Gastvrij zet hij een koel glas Rueda en een tapa met heerlijke kaas voor me neer op het terras met uitzicht over het landgoed.
Een half uurtje later komt hij bij me zitten en begint Ivan, zoon van Spaans ouders uit de streek en opgegroeid in Belgie, te vertellen. Ivan spreekt een aardig woordje Nederlands, maar al snel gaan we weer over op het Spaans. Hij vertelt dat hij verantwoordelijk is voor de marketing en wijnproeverijen en al tientallen jaren in het wijnvak zit. Voorstander van ecologisch en duurzaam verbouwen en met passie voor zijn werk wijdt hij uit hij over het familiebedrijf waar hij zich deel van de familie voelt.
Bodegas Menade werd opgericht in 2005. Maar de nog jonge Alejandra, Marco en Richard zijn al de zesde generatie van een familie die zich toelegt op wijn.
De echte geschiedenis van de familie begon in 1820, toen de voorouders de wijngaard verbouwden op verschillende locaties die nu verbonden zijn aan de D.O. Rueda. De rijping van de wijnen vond plaats in wat tegenwoordig ‘Menade by Secala’ wordt genoemd, een ondergrondse kelder die aan het begin van de 19e eeuw in de rots is uitgegraven.
In die tijd waren er in het dorp La Seca tal van bodega´s, die bij het verstrijken van de tijd zijn ingestort en onmogelijk waren om te behouden.
‘Menade by Secala’ heeft haar oude architectuur behouden, het is een perfecte plek voor de vaten en flessen om in vrede te rusten omdat er het hele jaar door een homogene temperatuur en vochtigheid heerst.
Elk van de generaties van de familie begon hun wijnen te maken in deze oude winery en elk van hen had een baanbrekende visie op het gebied van kwaliteitswijnen. Maar aan het begin van de jaren 2000 besloten de twee broers en zus Sanz om hun eigen project te starten: Alejandra in export en communicatie, Marco in wijnbouw en Richard in oenologie. En alles gebaseerd op respect voor de natuur en een terug naar traditie.
Ivan neemt even pauze. Hij staat op en schenkt ons nog een glas in. Dan loopt hij naar de keuken en komt terug met een bord heerlijk verse lomo. Zo mals heb ik het geloof ik nog nooit gegeten. Dan gaat Ivan verder.
´De sleutel is om traditie en technologie te combineren. Een alliantie met de omgeving en profiteren van de hulpbronnen die het biedt. Bij Menade vervangen we chemische behandelingen door andere natuurlijke technieken, zoals planteninfusies van brandnetels en kaneel of wei, die meer respect hebben voor de bodem, de wijnstok en de gisting.´
De insecten die de Menade-wijngaard bevolken, zijn verre van vijanden, ze zijn trouwe bondgenoten in het voorkomen van plagen. Ze worden eerst gelokt met aromatische extracten om als roofdier te fungeren en rusten daarna uit in hun hotel en bestuivingstuinen vol aromatische planten waar insecten en reptielen in harmonie leven.Het ecosysteem van de boerderijen wordt aangevuld met een reeks verrijdbare struiken en bomen om de biodiversiteit in de wijngaard te verbeteren. Het resultaat is een multi-specifieke tuin die het hele jaar door leeft.
Al deze praktijken hebben invloed op het eindresultaat van de wijnen, want naast goed smaken, zijn ze ook nog eens gezond want de wijnen zijn vrij van allergenen en histamine. ´We zijn niet langer groen, we zijn natuurlijk,´ zegt Ivan vol trots.
WAAR 40 SOORTEN LEVEN
De zogenaamde bestuivingstuin van Bodegas Menade is één grote multi-specifieke tuin met inheemse soorten uit Castilla y León die het hele jaar door in leven is. Om deze reden zijn vaste planten gebruikt om een groot bloemencircuit te creëren voor alle soorten insecten.
In het grote insectenhotel logeren veertig representatieve soorten van verschillende lagen van het ecosysteem. Ook wordt er veel gewerkt met kruiden zoals lavendel, salie en verschillende soorten rozemarijn. Hoewel de grootste Menade bestuivingstuin dichtbij de winery in Rueda ligt, zijn er ook andere kleine insectenhotels op het landgoed.
De creatie van deze micro-ecosystemen biedt een leefgebied voor insecten en vogels die roofdieren zijn van andere insecten, die schadelijk zijn voor de trossen. Met andere woorden, de bloemensoorten worden ‘schuilplaatsen’, verbeteren de ecologische rijkdom en zorgen voor een evenwicht tussen flora en fauna.
MENADE BOERDERIJ
´Menade bruist van leven, we willen graag teruggeven aan onze omgeving wat de mens er ooit van nam.´ Bodega Menade staat voor Biodiversiteit. Elke ochtend wordt het team begroet door een paar Zamoran-ezels, genaamd Zamo en Rana. Twee prachtige ezels met lang haar, die veel plezier geven en helpen het kleine ecosysteem dat ze creëren nog meer levend te houden, ze trekken insecten aan en de wijngaard kan profiteren van hun organische mest.
Na dit mooie verhaal tijdens een wandeling door de wijngaard gaan we naar binnen en zet Ivan glazen klaar voor de proeverij. Ik zet de wijnen die we proeven even op een rij:
Menade Verdejo Organic, Nosso Natural Verdejo 2019, Menade Sauvignon Blanc organic, Menade Sauvignon Blanc dulce organic en Nossa Tempranillo natural. IK heb mijn keuze snel gemaakt en vind de Nosso Verdejo 2019 én de Menade Sauvignon Blanc de lekkerste. Ivan raakt niet uitgepraat. Hij neemt er alle tijd voor, maar na drie uur sta ik eens op. Dan maken we nog een snelle rondleiding door de ondergrondse bodega en rij ik terug naar mijn hotel.
De wijnen zijn online te bestellen via de website van Bodega Menade. Ook kun je online de proeverij reserveren. Slapen doe je in hotel Castilla Termal Olmedo op 20 autominuten van Rueda. Dan kun je na je proeverij heerlijk relaxen in hun balneario en mudejarspa. En tijdens het diner nog eens een andere Ruedawijn proberen.
Castrillo de los Polvazares is een dorpje in de Maragateria streek in Castilla y Leon. Het heeft geplaveide straatjes en stenen herenhuizen met houten poorten waar de kleur groen de boventoon voert. Het is een plaatsje om op je gemak te bezoeken. Als je door de smalle straatjes slentert lijkt het wel of de tijd even stilstaat.
In 1980 werd het uitgeroepen tot historisch artistiek gebied en in 2020 werd het toegevoegd aan de lijst van mooiste dorpen van Spanje.
Besteed je graag aandacht aan de details van gebouwen?
In Castrillo de los Polvazares heb je veel om naar te kijken. Van de schilden op de gevels die zijn verkregen door gunsten te verlenen aan het Hof, windwijzers die de windrichting aangeven, stenen in de hoeken van de huizen om te voorkomen dat de wielen van de auto’s ze beschadigen tot zelfs kruiken op de daken.
Al deze details hebben een aparte verklaring. In de regio was bijvoorbeeld een van de gebruiken, dat aan het einde van de bouw van een huis, de eigenaar water over het dak goot om het te zegenen. De kruik of kan die ze daarvoor gebruikten, werd op het dak geplaatst als teken dat het huis was beschermd.
Waar ligt Castrillo de Polvozares?
Het plaatsje ligt in de provincie Léon, 7 km van Astorga en minder dan 60 km van León en Ponferrada en behoort tot de regio Maragatería.
Er zijn verschillende theorieën over de oorsprong van naam van de bewoners van deze regio, de maragatos. Eén daarvan is dat ze zo werden genoemd vanwege hun handel, gezien van de 16e tot de 19e eeuw de hoofdactiviteit die van handel en muilezeldrijver was. De maragato muilezeldrijvers reisden met hun karren naar Galicië, waar ze koopwaar inladen zoals verse vis, wijn en gezouten vis, om te vervoeren naar Madrid. Vandaar de naam, van de zee (mar) tot de katten (a gatos, naam waar de inwoners van Madrid bekend om staan).
De muilezeldrijvers hadden macht en invloed. Ze stonden bekend om hun eerlijkheid en betrouwbaarheid en verdedigden de lading zelfs met hun eigen leven. De maragata activiteit eindigde met de komst van de spoorlijn naar Astorga, wat een verandering in het goederenvervoer betekende.
Castrillo de Polvozares ligt aan de Camino de Santiago: de Franse route én een van de varianten van de Vía de la Plata loopt er ook doorheen.
Parkeren
De toegang tot de stad met de auto is alleen voor de bewoners. Bij de ingang van het dorp is er gratis parkeergelegenheid.
Wat kun je bekijken
Er is geen duidelijke route om het plaatsje te zien, het is het beste om rond te lopen via de twee geplaveide hoofdstraten en te genieten van de details van de maragata- architectuur.
De maragata- huizen zijn gebouwd met roodachtige steen en de ingang is meestal een grote poort. Deze poorten waren groot zodat de auto op de centrale binnenplaats kon worden gestald. In het benedendeel waren er de stallen, de keuken en de eetkamer, en in het bovenste deel de slaapkamers. De muren van de huizen zijn robuust om tegen de kou te beschermen. Hoe rijker de muilezeldrijver, hoe groter hij zijn huis bouwde.
De Bibliotheek
In een van de huizen met de typische Maragata-architectuur bevindt zich een bibliotheek. In Castrillo de los Polvazares wordt sinds enkele jaren een bijeenkomst in deze bibliotheek met bekende schrijvers gehouden.
El Cocido Maragato
Het typische gerecht van de maragatería is stoofpot. Het is een zeer stevig gerecht dat de muilezeldrijvers de hele dag aten en ik verzeker je dat als je het eet, je die dag geen avondeten nodig hebt…
De Cocido Maragato bestaat uit zeven soorten vlees, kleine kikkererwten, kool, aardappels en soep. Bovendien is de volgorde waarin het wordt gegeten niet gebruikelijk, namelijk andersom; je eet het vlees als eerst en de soep als laatste. In het dorp vind je een tiental restaurants die allemaal hetzelfde gerecht aanbieden. Ik at in restaurante Coscolo en daar begonnen we met een bord met frisse sla.
Vervolgens werd er een enorme pot in de vorm van een varken op tafel gezet waar je alle soorten vlees uit kon prikken. Een schaal met kikkererwten en kool werd ernaast gezet. Je kunt het vlees apart eten of mengen met de erwten en groenten. Pas als laatste komt er een terrine met de bouillon van dit alles op tafel waarvan je kunt opscheppen zoveel je wilt. Of beter gezegd zoveel je nog kan …
Als toetje is er natillas met een stukje biscuit samen met koffie en een plaatselijke likeur zoals orujo.
Er zijn verschillende restaurants in Castrillo de los Polvazares waar je dit typische gerecht kunt proeven. Wel is het belangrijk dat om van tevoren te reserveren, want in de weekenden of op feestdagen in de winter zitten ze meestal vol. De prijzen van het Cocido Maragato-menu variëren van 22-25 euro per persoon.
Als ik terug kijk op mijn professionele activiteiten in 2021, dan zie ik een intensief jaar. De realiteit die van de pers de term ´Het nieuwe normaal´ kreeg, werd de eerste helft van het jaar gekenmerkt door hoop, durven doorzetten, nieuwe samenwerkingsvormen en vervolgens voor de meesten een stayvacation. Ik schreef hier al eerder over in een blog in juni.
Mijn zomervakantie bleef ik dan óók in Spanje. Ik maakte een schitterende tocht van Andalusië door Extremadura en Castilla y Leon naar de kust van Asturias, bezocht plekken die ik al kende, ontdekte nieuwe bodega’s en geweldige restaurants en maakte urenlange wandelingen door natuurgebieden en over onbekende Vias Verdes.
Direct na de zomervakantie werd ik door Turismo Andaluz uitgenodigd voor een persreis in het Aracenagebied in Huelva. Daar knuffelde ik iberico varkentjes, bezocht de hamdrogerijen en proefde de beste Jamon Iberico van Spanje! In het plaatsje Aracena bewonderde ik diep onder de grond de Gruta de las Maravillas en klom met mijn collega’s naar de top van het kasteel. Ook verbaasde ik me over het bijzondere landschap van de oude mijnen van de Rio tinto, het leek wel of ik me op de maan bevond!
Een paar weken later stond ik op het podium tijdens het eerste Bike Experience Forum in Almeria. Ik was gevraagd door de Junta de Andalucia om te vertellen over het profiel van de Nederlandse fietser en aan te geven wat de Nederlander belangrijk vindt bij het uitkiezen van een fietsvakantie. Na afloop werd er flink genetwerkt met geweldige fietsorganisatie uit heel Spanje. De volgende dag maakten we een fietstocht naar Cabo de Gata.
Gelukkig had ik een e-bike gereserveerd, maar toch vond ik het behoorlijk zwaar om door het ruige landschap en rulle zandduinen te trappen. En kon ik me natuurlijk niet meten met al mijn jongere collega’s, stoere knullen voor wie offroad fietsen een passie is… Het volgende Bike Experience Forum za loverigens in 2022 in Cadiz gaan plaatsvinden.
Over Cadiz gesproken. Tijdens het eerste weekend van oktober vond de Sail GP, de Formule 1 voor F50 catamarans plaats. De bemanning van de schepen van Australië, Nieuw Zeeland, Amerika, Japan, Engeland, Frankrijk, Denemarken en Spanje zeilen de hele wereld over. Vanaf de wal kon ik de wedstrijd goed volgen. Ook had ik een telescoop bij me, en de bemanning en actie van zo dichtbij zien gaf me soms het gevoel of ik zelf aan boord was.
Er ontstond grote hilariteit toen de F50 Victoria van Spanje vlak voor de start op de tweede dag omsloeg en werd uitgeschakeld. Nederlandse zeiler in hart en nieren heb ik iedere minuut van het tweedaagse spektakel genoten. De data voor de volgende race, 24 en 25 september 2022, staan al in mijn agenda genoteerd.
In de zomer en in het najaar kwamen er twee edities van het nieuwe magazine Bike Explorer uit en in beiden werden mijn bijdragen gepubliceerd. Het eerste artikel ging over de Vias Verdes van Spanje en het tweede artikel over de Eurovelo route, het prachtige deel van 800 kilometer in Castilla y Leon. Mijn volgende bijdrage beschrijft de Ruta Via de la Plata die helemaal van het zuiden naar het noorden van Spanje loopt en in Nederland bekend is als Zilverroute.
De editie waarin je over deze route kunt lezen komt uit in Februari 2022. Dit wordt overigens een bijzondere uitgave. Er zal een gratis brochure worden bijgestoken over de Vias Verdes in Catalonië. Een opdracht van de afdeling toerisme van Catalonië die ik samen met mijn collega Marjan van Destinationmakers momenteel uitwerk.
Spanje doet zijn uiterste best en dat was vooral te merken doordat het uitnodigingen voor promotiereizen regende. Eind oktober reisde ik af naar Castilla y Leon en bezochten we voornamelijk de stad Leon, haar provincie én de wijngebieden en bodega’s van El Bierzo, Ribera del Duero en Rueda. De promoreizen naar Castilla y Leon hadden bijna twee jaar stilgelegen dus het was heerlijk om collega’s van reisorganisaties, hotels en de Junta weer te ontmoeten en afspraken te maken. Met de gemeente van Salamanca had ik een boeiend gesprek en ontstond de gezamenlijke organisatie van een persreis voor komend jaar.
In oktober was het ook precies een jaar geleden dat mijn vierde roman Pilaar van mijn Leven was uitgekomen. Een dag om even bij stil te staan. Mijn beste verkoopmoment was toen de Nederlandse Bibliotheek in één keer 50 boeken af nam. Zal het verhaal over Maria en haar zoektocht door Spanje en de Dominicaanse Republiek over het Columbus Mysterie ooit een vervolg gaan krijgen?
El Puente de Noviembre bracht ik door In Priego de Cordoba met vrienden en collega’s. Drie weken later bevond ik me opnieuw in deze schitterende barokstad in het hartje van Andalusië. Opnieuw op perstrip en op uitnodiging van de gemeente Priego. Uiteraard werden er heel wat stukjes brood in de Priego olijfolie van aanzienlijk niveau gedoopt, werden er monumenten bezocht én stond er showcooking op het programma.
Direct aansluitend op mijn driedaagse tocht in Priego sloot ik aan bij mijn laatste perstrip van het jaar. Op uitnodiging van Turismo Andaluz verkende ik het oostelijk binnenland van Granada, ook wel El Poniente de Granada genoemd. Ik liet me onderdompelen in het heilzame wáter van het Balneario de Alhama, proefde kaviaar uit Riofrio,en beklom de kastelen van Riogordo en Moclin, de laatste verdedigingsburchten van het Al Andaluz. Tijdens een reis met bloggers en influencers leer ik altijd weer nieuwe technieken op het gebied van social media.
En toen was het december. Uitrusten van al dat reizen zul je denken. Maar het tegendeel was waar, want over al deze reizen moet natuurlijk ook geschreven worden.
Bovendien ontstond er een leuke samenwerking met collega Rob van Flextravel om al zijn voormalige Spanjereizen te updaten zodat ze weer online kunnen. Het leuke is dat ik er veel van mijn ervaringen en aanbevelingen in kan verwerken. De Spanjereizen zullen begin 2022 te reserveren zijn. Ook krijg ik redelijk wat vraag van Nederlandse agenten gespecialiseerd op wandel en fiets vakanties.
Ik heb het gevoel dat er in het nieuwe jaar een mooi vernieuwd aanbod op de markt komt. Een prachtige reden dus om een reis in of door Spanje te plannen in het nieuwe jaar!
Nog een week, dan luiden we 2022 in. We leven in een periode dat het lastig is om op lange termijn plannen te maken. Toch heb ik er alle vertrouwen in dat we in 2022 met nieuwe vrijheid weer meer kunnen gaan reizen. Dromen kan natuurlijk altijd!
Hierbij wens ik al mijn lezers, volgers, collega’s en vrienden een Feliz Navidad. Droom deze dagen over een reis door Spanje. Blijf vooral gezond en zorg dat in het nieuwe jaar je dromen realiteit zullen worden …
Oud Castilië is niet voor niets het land van wijn en kastelen. Deze voormalige grens tussen de Christen en de Moren is één grote smeltkroes waaruit in 1492 het huidige Spanje is ontstaan.
In 1469 trouwde Isabella, erfgenaam van de troon van Castilië, in de stad Valladolid met Ferdinand, erfgenaam van Aragon en ontstond het verenigd koninkrijk van Castille, Aragon en La Rioja.
Vanaf dat moment werd het oude Castilië steeds rijker, academischer, geestelijker en koninklijker. De wijnindustrie beleefde een bloeitijd, aangezien klanten hoge prijzen voor mooie wijnen betaalden.
Vandaag de dag onderscheiden de wijnen uit Castilië en Leon zich duidelijk van de wijnen uit de Rioja streek waar de exportmarkt en de Franse smaak zich nog duidelijk laten gelden. Castiliaanse wijnen worden gekenmerkt door kracht, fruitsmaak en een vleugje eikenhout. En natuurlijk passen deze wijnen uitstekend bij de lokale Castiliaanse keuken.
Dit jaar bezocht ik een aantal bodega’s in mijn favoriete wijngebieden van La Rueda en Ribera del Duero. Ook voegde ik het voor mij minder bekend wijngebied, El Bierzo, toe aan mijn love to taste lijstje.
Belangrijk om te weten als je goede Spaanse wijnen wilt leren kennen is dat Spanje een controlesysteem voor herkomstgarantie kent dat de kwaliteit waarborgt. Het heet Denominacion de Origen en wordt afgekort als D.O, elk met zijn eigen Consejo Regulador, een raad die toezicht houdt op elk aspect van de druiventeelt, oogst en de wijnbereiding. Op het etiket van de fles staat de naam van de wijnzone boven de woorden Denominación de Origen.
In deze blog neem ik je mee op reis langs de prachtigste bodega’s en mooiste wijnen van de regio Castilla y Leon.
WIJN UIT DE RUEDA STREEK
We beginnen in la Rueda. Rueda is eigenlijk een lelijk dorp, waar de schoonheid onder de grond zit. Het herbergt tientallen ondergrondse bodega’s die fruitige witte wijnen bottelen die gemaakt zijn van de verdejo druif.
De verdejo druif, die alleen in Rueda zo weet te schitteren, speelt een prominente rol. De populariteit van de wijnen komt grotendeels door deze lokale druif, met zijn aromatische kracht en goede zuren. De verdejo levert wijnen op met een krachtige geur, een vleugje groene peper, een intense en droge smaak, fris en met een bite. Dat is karakteristiek voor verdejo. Het is een druivenras dat oorspronkelijk uit Noord-Afrika komt, maar inmiddels al meer dan 1000 jaar in Spanje wordt aangeplant. Verdejo is zacht van smaak en heeft een uitgesproken aroma van appel, peer en soms venkel.
Hou je van witte fruitige wijn en kom je ooit in de buurt van deze streek dan raad ik je aan deze drie bodega’s te bezoeken:
Deze wijn bottelt de familie Yllera die gedurende de afgelopen twintig jaar een groot aantal kleine oude bodega´s in Rueda van de ondergang hebben kunnen redden. Een bijzonder project heeft er voor gezorgd dat Grupo Yllera de diverse kelders van deze bodega´s met elkaar in verbinding hebben gesteld en zo is er een ondergronds labyrint van oude wijnkelders ontstaan dat je kunt bezoeken. Het ligt twintig meter onder de grond en is bijna een kilometer lang.
Het labyrint is genoemd naar een verhaal uit de legende uit de Griekse Mythologie waar ´De draad van Ariadne´ centraal staat. Ariadne zou de held Theseus geholpen hebben te ontsnappen uit het labyrint waar een Minotaurus woonde.
Het wijnhuis Yllera heeft haar wijnen naar de personages van de legende genoemd; Ariadna, Dedalo, Teseo, Las Doncellas, El Minotauro, Dionisos etc. Iedere wijn heeft, afhankelijk van zijn karakter en leeftijd, een bijpassende naam uit de legende gekregen.
Campo Eliseo komt voort uit een selectie druiven van de beste en oudste wijngaarden in de appellatie Rueda. De wijngaarden liggen 600 à 700 meter boven de zeespiegel, op de vlaktes van Rueda. Deze wijngaarden geven een zeer kleine opbrengst maar de concentratie van de druiven is enorm. Campo Eliseo is een verwijzing naar de Champs Elysées in Frankrijk en betekend eigenlijk “gezegende velden”.
Mooie strogele kleur met gouden accenten. Aroma’s van rijp wit fruit, vers gemaaid gras en zoete gedroogde bloemen. In de mond mooi gestructureerd, vet, vol en goed in balans met langaanhoudende aroma’s die de complexiteit van deze wijn benadrukt. Campo Eliseo is een mooie presentatie van de nobele verdejo. Het heeft zijn plaats verdiend onder de beste wijnen van Rueda.
Een van mijn grote favorieten. Als je de kans hebt ga dan zeker deze bodega bezoeken die midden in het centrum van Tordesillas ligt en waar de jonge Helena en Reyes met hun vader Quintin de scepter zwaaien.
Wat ik niet verwachte bij mijn bezoek aan de bodega die midden in de stad ligt, dat deze ook ondergronds is en dat de verschillende zalen verbonden zijn door onderaardse gangen. Het heeft iets mystieks; brandende kaarsen, de geur van aarde en overal gestapelde flessen die schitteren in het flakkerende kaarslicht.
Als je via een eeuwenoude trap weer boven komt, schenkt vinoloog Helena vier glaasjes wijn in. Wat is het moeilijk kiezen! De wijnen die je kunt proeven, zijn allemaal even heerlijk en je wilt natuurlijk wel een aantal flessen mee naar huis nemen.
Ondertussen laat haar zus Reyes weten dat ze ook zilversmid is. Ze maakt prachtige sierraden die gerelateerd zijn aan wijn en druiven. Als de laden van een klein houten ladekastje opengaan, weet je niet wat je ziet. Kun jij de ring met vijf druiven van esmeralda steen weerstaan?
WIJN UIT DE RIBERA DEL DUERO STREEK
In het hart van Noord-Spanje, 120 kilometer ten noorden van Madrid, ligt de wijnstreek Ribera del Duero. In dit gebied vind je exclusieve rode wijnen die het qua kwaliteit kunnen opnemen tegen de beste rioja’s. De naam van de regio zegt het eigenlijk al, ‘oever van de Duero’. Dit wijngebied wordt namelijk in tweeën gedeeld door de Duero rivier. Hier komt ook veel van het water vandaan dat gebruikt wordt om de druivenranken te irrigeren.
Tempranillo is veruit de meest gebruikte druif in deze wijnregio. Met 95% van de aanplant is het de meest verbouwde druif in dit gebied. De tempranillo wordt hier ook wel tinto fino of tinto país genoemd. Tinto fino’s zijn dieprood van kleur, intens en aromatisch, met krachtige aroma’s van zwart fruit vaak ook duidelijke houttonen. In deze wijnen proef je bijvoorbeeld kersen, truffel, bramen en zelfs mokka.
Ribera de Duero wijn heb je in alle prijsklassen. Ik drink de Ribera vooral in de herfst en in de winter. Omdat ik gedurende mijn persreizen in Castilla en Leon regelmatig door deze streek kom, heb ik behoorlijk wat bodega’s lerén kennen. In sommige bodega’s kun je zelfs logeren! Dit is mijn top 3 Ribera de Duero bodega’s.
In navolging van de wijnbouwtraditie van zijn Castiliaanse voorouders maakte Carlos Moro zijn droom waar, en stichtte hij in 1988 de bodega Matarromera in Valbuena de Duero in Valladolid. Hij had een duidelijk doel voor ogen: het bereiden van kwaliteitswijnen met de meest geavanceerde technologie en tegelijkertijd de traditionele bereidingswijzen in acht nemend.
De grootste uitdaging die Carlos Moro aanging, was zijn keuze voor nieuwe vaten voor de rijping van zijn wijnen, een initiatief dat in die tijd nieuw was in deze streek. Een andere sleutel tot het onmiddellijke succes van Matarromera waren de uitstekende wijngaarden, midden in de Golden Mile van Ribera del Duero.
Vandaag de dag, een kwart eeuw later, gaat Carlos Moro door met het ontwerpen van projecten, en bereidt hij iedere keer meer geperfectioneerde wijnen. Matarromera’s focus op kwaliteitswijnen komt voort uit de wijngaard zelf. Dankzij het werk dat is begonnen door de voorouders van Carlos Moro, is liefdevolle zorg voor de wijngaard een constante factor geweest. Geen gekunstel in de bodega maar een goede wijn, uit een top wijngaard.
Het middeleeuwse kasteel van Peñafiel is al van ver te zien en levert op zich al mooie beelden op. Aan de voet van het kasteel merk je meteen de dualiteit van oud en modern die deze streek zo typeert: het bijna futuristisch golvend glazen hoofdkwartier van Bodega Protos staat in sterk contrast met het hogerop gelegen oude kasteel.
Misschien klinkt de naam je bekend in de oren. Protos is namelijk één van de wijnen die iedereen in een supermarkt al wel eens vast heeft gekocht. Een sterk staaltje van traditionele ondergrondse wijnkelders gecombineerd met moderne technieken.
Protos wijnen zijn gemaakt van de tempranillo druif. Wat verschilt is de tijd dat de wijn in houten vaten heeft gerijpt waardoor ze anders smaken. Dat merk je goed als je ze naast elkaar proeft. De roble ligt 6 maanden in vaten van Amerikaans eikenhout. Door die korte houtrijping smaakt hij vooral fruitig, met daarbij een tint van vanille.
De crianza rijpt 14 maanden op hout waardoor het fruit en de kruidigheid van het vat als het ware versmelten. De reserva blijft maar liefst 18 maanden op vat en die lange rijping maakt hem extra zacht. Deze roble is de jongste, fruitigste en brutaalste van de drie en kun je gerust licht gekoeld drinken, bijvoorbeeld bij een tapasbuffet.
Abadia Retuerta is een historische abdij die dateert uit de 12 eeuw. Sinds de oprichting werd dit imposante gebouw, gelegen aan de oevers Duero, omringd door wijngaarden. Begin jaren ’90 werd het domein opgekocht door de farmaceutische firma Novartis. Kosten nog moeite werden gespaard om het historische domein om te toveren tot het meest moderne en hoogstaande wijnhuis én hotel van Spanje. Het is de parel van de bodega’s, qua wijn, qua stijl en qua niveau.
De Franse wijnmaker, Pascal Delbecque werd aangetrokken om samen met Angel Anocibar een nieuwe Spaanse icoonwijn te creëren. Op basis van intense bodemstudies werden de wijngaarden her aangeplant met oude klonen van tempranillo aangevuld met cabernet en syrah. De wijngaarden grenzen aan de Ribera del Duero maar dit huis is op zoek naar een eigen appelatie binnen het Spaanse systeem.
De gloednieuwe wijnkelder werd gebouwd in een heuvel om een natuurlijke constante temperatuur te verkrijgen. De druiven worden met de hand geoogst door vaste medewerkers die ervaring hebben in de selectie van kwalitatieve druiven. De wijn wordt vervolgens gerijpt op deels Franse en Amerikaanse eiken vaten.
WIJN UIT DE BIERZO STREEK
Bierzo is eigenlijk het buitenbeentje van het Castiliaanse wijngebied. De streek ligt in de provincie Leon, helemaal ten noorden van de Duero vallei en bijna tegen de grens van Galicië. Het is de thuisbasis van een soort overgangswijn die tussen de lichte, fruitige stijl van Galicië en de serieuze zwaargewichten van de Duero valt.
De basis van de consejo regulador bevindt zich in het stadje Cacabelos. Op het marktplein in het stadje staat een standbeeld van een druivenplukker. De plaats ligt op de route van de Camino de Santiago.
De wijnstokken van de mencia druif staan voornamelijk op een hoogte van rond de 500 meter, langs de rivierdalen van de Sil. De wijngaarden van Bierzo staan op hellingen en terrassen. De druiven ontwikkelen zich in het milde, gematigde klimaat van Galicië en het warme landklimaat van de Duero, met ruim voldoende neerslag en een temperatuur tot ongeveer 30 graden. Bierzo is in príncipe een rode wijn. Maar er wordt ook een heerlijke frisse witte wijn van de godello druif gemaakt.
Ik maakte dit jaar kennis met de rode en witte Bierzo wijnen op het landgoed van Jose Luis Prada.
Het “Palacio de Canedo” Prada a Tope-complex ligt in het hart van de Bierzostreek, in de Leonese stad Canedo. Het is een plek waar je ook kunt genieten van een geweldig gastronomisch aanbod in het 18e-eeuws gebouw En waar je kunt overnachten in een van de 14 prachtige kamers, in een zeer aangename en gastvrije omgeving.
Het paleis biedt een stijlvolle patio met een uniek en onvergelijkbaar uitzicht op de wijngaarden en de regio en diverse privé eetzalen waar je op een comfortabele en intieme manier kunt genieten van streek specialiteiten.
Buiten zijn wandelingen en begeleide bezoeken aan de bodega en de wijngaarden een goede optie.
Jose Luis Prada begon in de jaren tachtig met het inmaken van kastanjes en gegrilde rode pepers uit de streek. Pas veel later plantte hij de eerste wijnstokken op zijn landgoed. Inmiddels is het Palacio van Jose Luis een begrip in de hele omgeving. Neem er de tijd voor om zijn wijnen te proeven en als je geluk hebt komt hij persoonlijk langs en steekt zijn duim op: Prada a Tope.
Het kasteel van Peñafiel
Het centrum van de Castiliaanse wijngebieden is het plaatsje Peñafiel waar hoog op de berg, in het oude kasteel een waar wijnmuseum bevindt. Het is een fotogeniek, langwerpig 10e -eeuws kasteel dat op een schip lijkt en gesticht is door de graven van Castilië. Om meer over de verschillende wijngebieden in Castilla y Leon te lerén is het een uitstekende plek om te bezoeken en je bijvoorbeeld aan te melden voor een proeverij.
Ten zuiden van het kasteel vind je een vierkant met zand bedekt plein, dat gebruikt wordt voor stierengevechten. Bijzonder is dat het wordt omringd door huizen met houten balkons die als tweede huis worden gebruikt én om het jaarlijkse stierenvechten op het plein vanaf de beste plek te kunnen zien.
Zamora ligt in het noordwesten van Spanje vlakbij de Portugese grens, aan de rivier de Duero en is het middelpunt van de Via Ruta de Plata.
Zij wordt wel de stad van de romaanse bouwkunst genoemd vanwege de vele bouwwerken uit de romaanse periode en de archeologische overblijfselen uit de tijd van de Romeinse overheersing. Je vindt er maar liefst 24 kerken, een kathedraal, een kasteel, twee paleizen, oude stadsmuren, authentieke huizen en een romaanse brug, daterend uit de tiende tot de dertiende eeuw. Daarmee is Zamora de stad met het hoogste aantal romaanse bouwkunst van Europa.
Zamora is ontstaan aan de noordoever van de rivier de Duero, een van de langste rivieren van het Iberisch schiereiland met 897 kilometer. De rivier stroomt in Spanje door een droog gebied en voert veel water af uit het noordelijk gelegen Cantabrisch gebergte. De bekendste en oudste oeververbinding is de Puente de Piedra, ook wel de Puente Nuevo (nieuwe brug) genoemd, die dateert uit de dertiende eeuw en al honderden jaren onderdeel is van de Via de la Plata, de oude Romeinse handelsroute van Sevilla naar Asturias, waar deze weg in Astorga aansluit op de Camino de Santiago.
Er zijn resten gevonden van een veel oudere brug die nog intact was toen de nieuwe brug werd gebouwd, maar het is ook mogelijk dat deze oude brug in de tiende eeuw opzettelijk is vernietigd door de Asturianen om zich de Moren makkelijker van het lijf te houden en Zamora het dus driehonderd jaar zonder vaste oeververbinding heeft moeten stellen.
Voor Zamora moet je minimaal een dag uittrekken en natuurlijk de tijd nemen om op een terrasje te genieten van een kaasplankje met kaas uit de streek, queso zamoreño, waar Zamora ook bekend om staat. Kaaskop als ik ben, wil ik daar wel meer over weten en daarom ga ik iets buiten de stad op bezoek bij Teodolindo en zijn zonen die generatie na generatie een kleinschalig kaasfabriekje in stand houden en een museum hebben ingericht.
In het museum Chillon legt Pablo, de zoon van Teodolindo, uit hoe zijn overgrootvader ooit begonnen is met de kaasproductie van schapenmelk. Aan de hand van oude gebruiksvoorwerpen, foto’s en wat korte video’s krijg je een goede indruk hoe de ontwikkeling in de loop der jaren is ontstaan. Het fabriekje zorgt inmiddels voor rond de duizend kazen per dag die allemaal met de hand worden ingesmeerd met olijfolie en vervolgens een rijpingsproces doorstaan of worden bestrooid met gerookte paprikapoeder, kruiden of as.
Na het bezoek aan het museum wacht ons een kaasproeverij. Vergezeld met een lekker glas rode Toro wijn. Ik ben gek op kaas en ga dan ook de deur uit met een heerlijk assortiment in mijn tas om later thuis nog eens lekker na te genieten.
Het glas Toro smaakt zo lekker dat ik besluit het stadje, waar de wijn naar genoemd is, op enkele kilometers van Zamora nog eens te bezoeken. Eigenlijk bestaat het enkel uit twee lange straten met bodega’s met mijn favoriete Toro D.O. die uitkomen op de prachtige Colegiata die je kunt bezoeken.
Eenmaal de smaak te pakken besluiten we door te rijden naar de Rueda streek. Deze witte wijn is mijn favoriet tijdens de zomer. Ik heb al heel lang een uitnodiging staan om een bodega te bezoeken die midden in het centrum van Tordesillas ligt en waar de jonge Helena en Reyes met hun vader Quintin de scepter zwaaien; bodega Muelas.
Overigens is Tordesillas in de geschiedenisboeken wereldbekend om een verdrag dat daar lang geleden gesloten is. Het verdrag van Tordesillas dat in 1494 tot stand kwam. Via dit verdrag verdeelde paus Alexander de zesde, in opdracht van de Spaanse koning, de overzeese wereld tussen Spanje en Portugal.
Wat ik niet verwacht bij mijn bezoek aan de bodega die midden in de stad ligt, dat deze ondergronds is en dat de verschillende zalen verbonden zijn door onderaardse gangen. Het heeft iets mystieks; brandende kaarsen, de geur van aarde en overal gestapelde flessen die schitteren in het flakkerende kaarslicht.
Als we via een eeuwenoude trap weer boven komen, schenkt vinoloog Helena vier glaasjes wijn in. Wat is het moeilijk kiezen! De wijnen die we proeven, zijn allemaal even heerlijk en ik wil natuurlijk wel een aantal flessen mee naar huis nemen.
Ondertussen laat Reyes weten dat ze ook zilversmid is. Ze maakt sierraden die gerelateerd zijn aan wijn en druiven. Als de laden van een klein houten ladekastje opengaan, smelt ik… Kan ik de ring met vijf druiven van esmeralda steen weerstaan?
Niet ver van Tordesillas ligt midden tussen de lavendelvelden sterrenwacht Cielo y Tiedra , aan de rand van het plaatsje Tiedra. Ook daar ben ik ooit uitgenodigd, dus nu ik toch in de buurt ben, wil ik er graag een kijkje nemen om de beloofde sterren te kunnen aanraken. Het is een superstrak gebouw midden in de paarse velden dat gebruikt wordt voor astronomisch onderzoek.
We worden ontvangen door directeur Sergio die ons meeneemt naar het planetarium. Een bevlogen astrofysicus vertelt ons dat we geluk hebben, want vanavond staat de planeet Jupiter in rechte lijn met Saturnus en deze bijzondere gebeurtenis gaan we, zodra het donker is, beleven.
De avond valt en de lavendelvelden geuren. Als de zon ondergaat, nemen we plaats in de tuin voor een tapas diner met streekproducten die vergezeld worden door goddelijke Toro en Rueda wijnen. Langzaam wordt het donker en verschijnen de eerste sterren boven ons.
Dat is het moment aangebroken. Astronoom David neemt ons mee naar een open ruimte waar een enorme telescoop staat opgesteld. Via zijn telefoon laat hij de telescoop van richting veranderen en op de maan instellen. Ik observeer de maan en ook de kraters zie ik heel duidelijk. Even later is Saturnus aan de beurt waarvan ik duidelijk de ringen kan zien en dan het hoogtepunt; de observatie van Jupiter. Als je stilstaat bij het enorme Universum, wat voel je je dan opeens nietig…
Het is bijna middernacht en het bezoek wordt afgesloten op een plek in de open lucht met een soort stenen bedden. Daar turen we het heelal af en zien we twee keer een vallende ster, het is immers een week na de Perseïden en dan vallen er best nog wat te zien.
Het is ruim over middernacht. Over een donker landweggetje rijden we terug naar het hotel. Stil en onder de indruk. Bewust van onze nietigheid en in brede beroering over de fascinerende dag in een schitterend gebied. Waar heden en verleden samenkomen en de toekomst zelfs met een telescoop niet te voorspellen is.
Praktische informatie
Zamora ligt op 45 autominuten vanaf Salamanca en is een kleine drie uur rijden vanaf Madrid.
Ik raad je aan om een hele dag uit te trekken voor je bezoek aan de stad Zamora en een andere dag het bezoek aan kaasfabriek Chillon, Bodega Muelas én de sterrenwacht in Tiedra met elkaar te combineren.
MaXperience Spain 