Tijdens de eerste dagen van deze herfst bracht ik een bezoek aan een van de 16 Parques Nacionales van Spanje; Monfragüe. Dit Nationaal Park is een ruig gebied in de regio Extremadura in midden Spanje. Een toevluchtsoord voor vele vogels zoals de monniksgier en talloze andere roofvogels. Maar ook de habitat van edelherten en enkele bedreigde lynxen.

Stuk voor stuk diersoorten die in relatief kleine gebieden voorkomen en dus extra kwetsbaar zijn. De opmerkelijke kloof in het landschap werd pas in 1997 een Nationaal Park en sinds juli 2003 heeft Unesco het uitgeroepen tot een Reservaat voor de Biosfeer. Ondertussen is het gebied bekender en bekender aan het worden en neemt het aantal bezoeken van natuurliefhebbers toe.

Inmiddels worden allerlei maatregelen genomen om de bijzondere Mediterrane fauna te beschermen. Waarbij onderzoek naar het gedrag van de diverse diersoorten een sleutelrol speelt. Daarnaast wordt op diverse plekken in het park weer de authentieke Mediterrane flora geplant. En worden bomen als eucalyptus verwijderd. Die zijn hier ooit geplant voor de papierindustrie maar hebben het ecosysteem flink in de war gebracht. Gelukkig krijgt Monfragüe de laatste jaren meer en meer haar oude sfeer terug.

Niet voor niets reikt de faam van dit park tot ver buiten Europa. Nergens is er een plek waar de roofvogeldichtheid groter is dan in Monfragüe. Het beschermde natuurgebied meet 10 bij 30 km en het hele gedeelte rondom het Nationaal Park is uitgeroepen tot Reserva de Biosfera. Een absolute must dus voor een reis in Midden- Spanje. En dan vooral voor natuurliefhebbers, vogelaars en fotografen. Een heerlijke plek om te wandelen, waarbij het wel belangrijk is om regelmatig omhoog te kijken.

Go with the flow

Monfragüe ligt ongeveer in het midden van de provincie Cáceres, waar de rivieren de Taag en de Tiétar samenkomen. Het is het enige Nationale Park van Extremadura. De kern van het park wordt gevormd door verschillende kleine bergruggen, sierras, die onderling verbonden worden door de Taag-rivier. De Tiétar en andere kleinere beken, slijten diepe kloven uit, alvorens in de Taag uit te monden, waardoor een spectaculair samenspel ontstaat van rotskliffen waar zich een veelheid aan vogels bevindt. Het is opvallend hoeveel water er te vinden is in dit droge deel van Spanje. Het water van de rivieren wordt tegenwoordig opgevangen in de stuwdammen van Alcántara, Torrejón-Tajo en Torrejón-Tiétar. Wat dit gebied werkelijk meerwaarde geeft is de enorme oppervlakte aan dehesas, weidelandschap met kurkeiken en steeneiken en die een ware voorraadkast vormen voor de meest waardevolle vogels om uit te eten.

In dit natuurgebied leeft namelijk de grootste populatie gieren ter wereld.  Honderden monniksgieren, die je hier gemakkelijk en van behoorlijk dichtbij kunt zien. Het is de grootste populatie monniksgieren van heel Europa.

Ik heb het geluk dat vogel- en natuurkenner Raul mij in zijn jeep mee op safari neemt. Hij heeft een bedrijf voor actief toerisme en hij weet als geen ander waar precies de hidden places verstopt liggen en waar je op de mooiste uitkijkpunten verwend wordt met schitterende vergezichten over het gebied. Op de eerste dag maken we een tocht met de fourwheeldrive door het Dehesagebied richting de rivieren. De Dehesa heeft zijn eigen unieke ecosysteem. Er loopt vee zoals het zwarte Iberische varken, Extremadura koeien, paarden en schapen. Kadavers worden opgeruimd door de gieren. Ook wordt er tabak en pistachenoten verbouwd en de bekende rode langwerpige paprika’s waar de Pimenton de la Vera van gemaakt wordt, die zo bijzonder is vanwege zijn rooksmaak.

De Romeinen noemden het gebied al Mons Fragorum

In de namiddag laten we de auto staan en beginnen we aan een 16 kilometer lange wandeltocht richting de ruïnes van het Kasteel van Monfragüe. Monfragüe is niet extreem groot, maar heeft wel zeer goede wandelpaden. Onderweg kan ik het aan de Taag en Tietar rivier gelegen natuurpark vanaf diverse mooie uitzichtpunten bewonderen. Onderweg vertelt Raul vol passie over de dieren die in het park leven en waarom juist dit Nationaal Park zo bijzonder is. In een Nationaal Park mag bijvoorbeeld niet gejaagd worden en daarom kun je de vogels en herten in het gebied van behoorlijk dichtbij observeren en zijn ze helemaal niet bang. Onderweg kunnen we regelmatig met het blote oog herten spotten. Bovendien is het bronstijd en de mannetjes verraden zichzelf door het burlen van hartstochtelijke kreten. In Spanje heet deze periode La Berrea, waarvan je het meeste kunt genieten in de namiddag tegen zonsondergang of ´s morgens vroeg bij zonsopkomst.

Tegen zonsondergang komen we aan bij het bekende kasteel op de berg, het Castillo de Monfragüe dat een perfecte plek is om ver te kijken. Raul wijst me erop hoe de kloof in de heuvels, die het gebied zo kenmerken, is ontstaan door de kracht van de rivieren. Inmiddels geeft het zonlicht alles een gele en later een donkerrode gloed geeft. Het kasteel is eeuwen aan wind en weer blootgesteld, het is er altijd winderig en ligt een beetje een op een geïsoleerde plaats. Echter, deze blootstelling en isolatie betekent dat het uitzicht vanaf de toppen van de vestingmuren van het kasteel absoluut ongelooflijk zijn! Ik kan het hele park, dat door UNESCO beschermd wordt vanaf deze plek zien, en het 360 graden uitzicht is echt schitterend. Ik moet denken aan de mensen die er ooit gewoond hebben en huiver, want in de winter is het hier ijskoud. Maar voor mij op een mooie zonnige herfstdag, is de ervaring glorieus!

De zonsondergang zorgt voor een adembenemend kleurenspel en de enige stilte verstorende burlen van mannetjesherten doen de rest. Blijf zeker wat langer rondhangen, als je deze tocht in de namiddag maakt, om hier ook van te kunnen genieten. De oranje gloed die zich over de bergen verspreid is met geen woorden te omschrijven. Ik was er stil van… Je kunt overigens ook met de auto onder aan de berg parkeren en via een houten trap of slingerend pad naar boven klauteren.

De volgende dag, na een overheerlijk ontbijt met zelfgemaakte producten in Hotel Rural Rincon de Monfragüe waar we de nacht hebben doorgebracht, gaan we opnieuw op pad. Dit keer laat Raul me een heel ander deel van het park zien. Nationaal Park Monfragüe is waarschijnlijk de bekendste trekpleister van de regio Extremadura. Het uitgestrekte natuurgebied is een paradijs voor roofvogels.  Het is dan ook een van Europa’s belangrijkste roofvogelgebieden. Zo is het, verteld Raul, het leefgebied van Spaanse keizerarenden, dwergarenden, steenarenden, monniksgieren, vale gieren, zwarte wouwen, oehoe’s en nog veel meer. Dus wil je roofvogels spotten, dan is dit natuurpark in Extremadura the place to be! En dan vooral de Peña Falcón rots in Monfragüe, die ook wel Salto del Gitano genoemd wordt.

We volgen de lange rivieren die zich door het Nationaal Park en de begeleidende dehesas slingeren. De bossen en rotswanden barsten van de roofvogels. De vale gier is hier de hoofdrolspeler, met de monniksgier als goede tweede. Ook de aasgier schijnt in het zomerseizoen present te zijn. En de kraanvogel vindt Monfragüe de ideale plek om te overwinteren. Mijn gids vertelt me dat we ons in een trekgebied bevinden en dat je dus ieder jaargetijde andere vogels kunt ontdekken en dat er in Monfragüe vijf soorten arenden broeden: de steenarend, dwergarend, slangenarend, havikarend en de zeer zeldzame Spaanse keizerarend. Daarom zetten we bij de Mirador de la Portilla de Tietar de auto langs de weg en halen we telescopen en verrekijkers tevoorschijn. Op deze uitzonderlijke plek spotten we de vale gier en de spaanse keizerarend.

Een tijdje later rijden we verder naar hotspot Salto de Gitano waar vrijwel al de genoemde koningen van de lucht geobserveerd kunnen worden. Behalve dat, is ook zwarte ooievaar hier te vinden. En inderdaad, ik weet niet wat ik zie. Tientallen, nee waarschijnlijk wel honderden roofvogels zwermen boven mijn hoofd of rusten op de rotsen zij aan zij. En zo dichtbij dat ik het suizen op de termiek kan horen en soms het gevoel heb dat ik ze bijna kan aanraken. Met de telescoop halen we de dieren nog dichterbij en kan ik hun schitterende verenkleed bewonderen. Onderweg terug komen we nog meer vogelrotsen tegen. Ik kom ogen tekort want Raul wijst me ondertussen ook op herten die niet ver vanaf de weg staan te grazen. Het is wel duidelijk dat je Monfragüe met een gids moet ontdekken, je ziet en ontdekt zoveel meer! 

De tijd van het jaar dat je de grootste variëteit aan vogels kunnen zien, is de lente, van maart tot mei. Dit is echter ook de tijd van het jaar dat de meeste bezoekers naar het park komen, speciaal in de weekenden. Hoe dan ook, je kunt hier het hele jaar door wel bijzondere en karakteristieke soorten observeren, hoewel het in de warme zomermaanden is aan te raden om vooral de eerste en de laatste uren van de dag te benutten, omdat het midden op de dag vaak erg warm is. In de herfst en in de winter is vooral de aanwezigheid van de wintergasten bijzonder. En als je vroeg in de ochtend de weg naar Los Saltos de Torrejón af loopt heb je een redelijke kans oog in oog te komen te staan met otters, die langs de waterkant spelen of een vers ontbijtje vis scoren.

De beste manier om het vogelrijke natuurpark in Midden-Spanje te ervaren, is al wandelend. Er zijn talrijke wandelroutes door Monfragüe uitgestippeld, die variëren in lengte en moeilijkheidsgraad. 

Op de website van natuurpark Monfragüe vind je een overzicht van deze wandelroutes. De kortste route is 8 kilometer (de groene route) en de langste is 23 kilometer (de zwarte route). De gele (9km), groene (8km) en zwarte route (23km) zijn makkelijke routes. En de rode (16km), blauwe (19km), paarse (13km) en bruine route (14km) zijn wat zwaardere routes.

Geniet de sterren van de hemel

Monfragüe National Park wordt ook aangeduid als Starlite Park. Hier is de luchtvervuiling namelijk zo laag dat je tijdens een heldere nacht heel goed sterren kan waarnemen, en gemakkelijk de Melkweg kan zien. Blijf dus ook na zonsondergang in dit mooie natuurgebied als je graag in stilte geniet van de duizenden fonkelende lichtjes aan de hemel.

Ik heb echter maar een paar dagen en bij Raul moet er ook weer brood op de plank. In het najaar, tijdens het herten burlen, is het druk met aanvragen voor een tocht door deze parel van de Spaanse Extremadura. Vol indrukken en plannen voor samenwerking nemen we afscheid. Maar in februari zien we elkaar weer want dan vindt hier de grootste vogelbeurs van Europa, FIO, plaats.

Praktische informatie

Het natuurgebied ligt op de route van de Via de la Plata, de zilverroute. Vanaf Sevilla doe je er met de auto ongeveer 3 uur over om er te komen en het ligt 2 uur vanaf Madrid. Monfragüe is ideaal om een bezoek aan de prachtige steden Plasencia, Caceres, Merida en Trujillo in Extremadura te combineren.

Overnachten doe je in Plasencia of iets er buiten in Malpartida de Plasencia. Ik logeerde in het gezellige Hotel Rural El Rincon de Monfragüe in Malpartida. Een sfeervolle accomodatie in een oud apothekershuis. De familie die het runt zorgt iedere morgen cvoor heerlijke verse produkten en zelfgemaakte baksels om je vingers bij af te likken.

Zonder twijfel moet je Monfragüe ontdekken met een kenner. Het bedrijf Monfrague Vivo van Raul Virosta is wat mij betreft de beste optie voor een ontdekking door dit mooie gebied. Hij biedt verschillende opties, altijd met professionele, en op aanvraag Engelstalige, begeleiding. Bekijk het aanbod op deze website.