El Lorenzo, zoals de zon in Spanje ook wel genoemd wordt, straalt aan de azuurblauwe hemel. Ik heb zojuist de honderddrieënzeventig traptreden van de Torre Tavira beklommen en sta op het vijfenveertig meter hoge dak dat uitkijkt over de oudste stad van Europa. Torre Tavira bestaat uit twee verdiepingen met daarop nog een torentje. Via een stalen deur kom ik de Camera Oscura binnen. Mijn ogen moeten even wennen aan de duistere ruimte, maar al snel zie ik de schim van gids Ramon die begint uit te leggen hoe de Camera Oscura werkt.

Voor mij ontwaar ik een enorme ronde plaat waar licht op valt en als even later de lens door een gaatje in het dak naar buiten wordt gestoken, ligt de hele historische handelsstad die in 1100 door de Feniciërs gesticht is, in één keer aan mijn voeten. Cádiz, dat soms het kleine Havanna wordt genoemd, is een stad vol geschiedenis, bijna aan alle kanten omringd door de grillige oceaan en ommuurd door Middeleeuwse vestingwallen. Door een enkele draad van asfalt en een brug is de plaats met het vasteland verbonden.

Via de lichtgevoelige plaat observeer ik een ontwerp van parallel- en dwarsstraten van een nostalgische stad die de bekoring heeft van het onverwachte. Ik kijk neer op de adobe dakpannen van solide degelijke huizen waar verhalen van oude levens in besloten liggen.

Zodra de lens draait neem ik de stijlvolle huizen met gevels, die me aan Hollandse grachtenpanden doen denken, waar. Het blijken de vier Torres Miradores te zijn, de bekende kapitale wachttorens van Cádiz, waar in vergeten tijden uitgekeken werd naar de koopvaardijschepen die rijkdom naar Europa brachten. Terwijl Ramon over de geschiedenis begint te vertellen, laat ik me meeslepen in een roes van romantiek en observeer de stad zoals zij was in de negentiende eeuw.

Via het woelige leven in de labyrintische straten valt mijn blik op de haven die schittert in het stralende zonlicht. Er liggen schepen van de handelsvloot voor anker. Het is een komen en gaan van sloepen en sleepboten. Op de kade staan karren in afwachting van transport. Via het rustige water in de baai dwaalt mijn blik af naar zee waar in die periode wrakkige Spaanse fregatten doelwit waren van de superieure barkentijnen van de Engelse en Hollandse vloot. Daar was het waar, omringd door schuimende golven en diepzeewezens, de schatten door zwaar beladen schepen vol bewerkt goud, zilver, zijde en specerijen uit de Nieuwe Wereld werden binnengeloodst.

De oudste en meest liberale stad van Europa in die tijd, ontwikkelde zich tot de belangrijkste havenstad van Spanje. Mannen van de zee, een en al zout en horizon, brachten de schepen over de Atlantische Oceaan naar de goudgebieden van andere continenten.
In de haven heerst nog altijd de sfeer van weleer. In gedachten zie ik een excentrieke dame in een robijnrode jurk voet aan wal zetten en in een rijtuig stappen. Ze laat zich rijden naar het chique Balneario aan de Playa la Caleta waar ze het rijtuig verlaat en de koetsier, die haar hutkoffer aflaadt, wat munten in de hand stopt.

De Camera Oscura focust nu op het strand en het kasteel van San Sebastian dat via een lange pier door zee te bereiken is. Op het verdedigingsfort paradeerden in die tijd militairen met sabels langs hun zij die hun gelijken op de uitkijkpost van het kasteel van Santa Catalina aan de overkant van de baai groeten.

Als Ramon de lens verder draait, herken ik de barokke kathedraal van Cádiz. Met zijn opvallende ronde koepel is het de icoon van de stad. Vanaf het plein ontwaar ik een waanzinnige diversiteit aan stijlen van huizen en gebouwen. Rijk en arm, het staat allemaal door elkaar. In mijn fantasie baant een druk verkeer van paarden en rijtuigen zich door de kosmopolitische menigte een weg naar de kathedraal. Spanjaarden, Engelsen, Mexicanen, Panamezen en Cubanen. Er lopen zelfs een paar Indianen en een arme en verstoten negerslaaf tussen het gepeupel.

Cádiz was in die tijd een bloeiende stad waar diplomaten en gedistingeerde edelen uit alle windstreken hun betrekking hadden, en hun fortuinen vergaarden door de handel met de schepen uit de Ultramar. Hun vrouwen in zijden jurken, kilo´s sieraden en luchtige strohoeden dragend, waren er in die dagen als de kippen bij om als eerste de kleurige stoffen te kopen om weelderige jurken met pompons en franje volgens de getailleerde nieuwe mode te laten maken. Zij hadden vooraanstaande posities in hoge kringen waar hun mannen gesprekken hadden in het centrum van de voortvarende trans-Atlantische handel.

.
Ramon leidt ons verder via de gigantische victoriaanse huizen waar levens zijn verstreken en opeens hebben we zicht op de Plaza de Constitucion met het Monumento de las Cortes uit 1812 dat is opgericht toen de eerste grondwet in Spanje werd aangenomen. Aan de rand van het plein, waar de Barrio Pópulo begint, spelen in mijn 19e eeuwse droombeeld wat armoedzaaiers een spelletje domino. Het lijkt wel, of ze ondanks het gebrek aan middelen, het leuker hebben dan de bourgeoisie klasse met hun onbeschaamde pracht en praal. Op een houten kruk zit een langharige gitarist die de maat tikt met zijn rechtervoet. De stad ligt erbij alsof hij uit sepia gekleurd sitspapier is gesneden. Een windvlaag rolt over de Plaza en bolt de rieten matten voor de ijzeren rijkelijk versierde balkons, die de warmte buiten de huizen trachten te sluiten. Mijn blik glijdt naar een opmerkelijke plek, het Teatro Romano met zijn monumentale podium en in halve cirkel gebouwde tribunes.

Opnieuw signaleer ik het historisch decor van een haven. Vanaf de kade van El Puerto de Santa Maria worden vaten met wijn en sherry, afkomstig uit de bodega’s van Osborne en Domecq, aan boord van driemasters gehesen. Ook de bloeiende wijnhandel draagt bij aan de welvarendheid en rijkdom van de nobele stad.
Dan slaan de klokken van de kathedraal. Drie maal. Klokken houden niet van geschiedenis en tikken door naar de toekomst. Langzaam word ik teruggezogen uit mijn wereld van romantische fantasieën, stil verlangend naar het vervolg van deze oude taferelen. Maar dan gaat het deurtje van de donkere kamer open en verblindt fel licht mijn ogen. Het is tijd om af te dalen en me in het heden te begeven. Mijn maag rammelt en ik ga op zoek naar een restaurant waar ik met Gaditaanse specialiteiten zoals verse gambas, ortiguillas en choccos mijn behoefte aan spijs kan stillen.

Noot: De Spaanse schrijver Arturo Perez Reverte schreef het boek El Asedio, dat in het Nederlands vertaald is als De geseling van Cadiz. Een aanrader voor als je meer over het invoeren van de Spaanse grondwet en Cádiz in de 19e eeuwse bloeiperiode zou willen lezen.

Dit blog heeft in 2017 de Proef Spanje Blogprijs ontvangen van het Spaans Verkeersbureau in Den Haag