Begin dit jaar volgde ik het programma ´Krabbé zoekt Picasso´op de Nederlandse televisie. Een prachtige achtdelige documentaire over het leven en het werk van de legendarische, in Malaga geboren, schilder. Het zal geen toeval zijn geweest, Picasso staat dit jaar volop in de schijnwerpers omdat het precies tachtig jaar geleden is dat hij ´Guernica´ schilderde.

Een plaatje zegt meer dan 1000 woorden en dat is zeker het verhaal bij dit schilderij dat Pablo Picasso in 1937 maakte. Als iets duidelijk de gruwelen van oorlog weergeeft is het dit werk wel. Picasso heeft het kunstwerk gemaakt voor de wereldtentoonstelling in Parijs in 1937. Spanje, toen nog met een Republikeinse regering, zette voor de wereldtentoonstelling hun bekendste schilder van het land aan het werk om een gigantische presentatie te maken van wel 3,5 bij bijna 8 meter. Wat Picasso precies moest schilderen liet de regering aan de schilder zelf over. Wat het precies moest worden wist hijzelf ook nog niet helemaal. Hij maakte een aantal schetsen met zijn persoonlijke leven als onderwerp. Toen hij echter het nieuws over het bombardement op de Baskische stad Guernica vernam, kwam de inspiratie met één klap binnen.

Toen Picasso bezig was met bedenken hoe hij Spanje het beste kon vertegenwoordigen, had het land belangrijkere zorgen dan de wereldtentoonstelling. Rechtse nationalisten onder leiding van generaal Franco streden tegen de linksgeoriënteerde Tweede Spaanse Republiek. Op 26 april 1937 bombardeerden Italiaanse en Duitse bommenwerpers op verzoek van de Spaanse nationalisten de noord-Spaanse stad Guernica.

Dit bombardement maakte grote indruk. Het was de eerste bomaanslag op burgers in Europa. Deze luchtaanval had verwoestende gevolgen. De schattingen van het dodental lopen uiteen van 300 tot meer dan 1600 doden. Het plaatsje bleef in ruïnes achter. Ook Picasso was diep geschokt door het bombardement. Hij besloot dat hij de beelden aan de hele wereld wilde laten zien en met de wereldtentoonstelling had hij daar precies het geschikte podium voor. Picasso begon gelijk te schetsen. In zes weken schilderde de kunstenaar met grijs, zwart en wit de gruwelen van het bombardement, van een moeder met een dood kind tot een gewond paard. Het schilderij Guernica werd vervolgens tentoongesteld tijdens de wereldtentoonstelling.

Picasso heeft opzettelijk de monochromatische kleuren zwart, wit en grijs-blauw gekozen om de grenzen nog onduidelijker te maken en het geheel te laten lijken op een foto uit de krant. Dit is een interessant detail, omdat Picasso in Parijs was ten tijde van het bombardement en via een krantenartikel op de hoogte kwam van de gebeurtenis. Dit zouden dus de eerste beelden kunnen zijn die hem te binnen schoten, toen hij te weten kwam wat er gebeurd was.

Pablo Picasso wilde met het schilderij de chaos tijdens een bombardement laten voelen als je naar het schilderij kijkt. Op het doek rennen de mensen in paniek uit hun huizen. Er is veel tegelijk te zien op het schilderij, bijvoorbeeld een paard dat in paniek een huis binnenstormt, iemand die van het brandende dak valt of een moeder die huilt om haar dode kind.

Het werk is in lijnen en vlakken in zwart, wit en grijs geschilderd om de oorlog uit te drukken. Pablo Picasso probeerde het gevoel tijdens het bombardement over te brengen, niet zoals het eruitzag. Vooraan op het schilderij is een man met een afgebroken zwaard afgebeeld, een symbool voor een gesneuvelde soldaat. Het paard drukt de angst uit en is het symbool voor de onschuldige slachtoffers in de oorlog. De moeder met het dode kind symboliseert het verdriet om de gesneuvelden. De lamp op het schilderij staat symbool voor de explosies en het bombardement in Guernica.

Aandacht voor het schilderij is er altijd geweest want het werk reisde de hele wereld rond. Pas in 1981, lang na de afloop van de Spaanse burgeroorlog, keerde het kunstwerk definitief naar Spanje terug. De grote weergave van het afschuwelijke bombardement is een van de bekendste schilderijen ter wereld en een krachtige, gruwelijke waarschuwing tegen oorlog.

Het schilderij hangt in Madrid in Museo Reina Sofia waar van 5 april tot 4 september dit jaar een speciale tentoonstelling over Picasso te zien is.

 http://anderetijden.nl/aflevering/353/Guernica

Krabbé zoek Picasso. Aflevering 6,Guernica

foto Sara Hoogwegt