De Stier van Osborne

Wat is dat toch met die grote zwarte stier die hier en daar vanaf een hoge berg op je neerkijkt als je door Spanje rijdt? El Toro de Osborne is een veertienmeter hoog ijzeren bord dat oorspronkelijk het reclamebord van de Firma Osborne was voor de Veterano brandy uit Jerez. De reclameborden staan verdeeld over heel Spanje, meestal langs wegen over bergruggen om de horizon te breken en beter zichtbaar te zijn tegen de lucht. Het doel van de borden was aanvankelijk reclame voor het merk maar in de loop der tijd zijn ze geworden tot een symbool van de Spaanse cultuur.

In 1957 werd het eerste reclamebord geplaatst dat toen nog maar vier meter hoog was en van hout was gemaakt. Toen bleek dat de houten borden niet weersbestendig waren werden ze vervangen door ijzeren borden. Ruim dertig jaar later eist het Spaanse wegenbesluit dat alle stieren van Osborne worden verwijderd. Veel gemeenten, kunstenaars, politici en journalisten spreken zich uit vóór het handhaven van de borden. Zo vraagt de Junta de Andalucia om een inventarisatie als ´cultureel erfgoed´ en de Comunidad Foral de Navarra beroept zich op gewoonterecht om de stieren op hun gebied te behouden.

Tegenwoordig staan er nog ongeveer negentig stieren onregelmatig verdeeld over Spanje, waarvan de meesten (23) in Andalusië. Omdat de stier een commercieel logo is kan niemand behalve de Osborne firma de afbeelding gebruiken. In Sevilla sprak een rechter in verschillende handelaren vrij van onwettig gebruik van het beeldmerk op geschenkartikelen voor “mensen die in de figuur van de stier een nationaal symbool zien en niet een concreet beeldmerk van een bedrijf“. Niettemin, een hogere rechter draaide de uitspraak terug en veroordeelde de handelaren alsnog, met de toelichting dat de culturele en symbolische waarde die de stier ongetwijfeld heeft,  niet impliceert dat de rechten van Osborne op het beeldmerk worden tenietgedaan.

De Koe van Osborne

In 2005  veranderde Javier Figueredo, een jonge kunstenaar uit Caceres het reclamebord van de stier langs de snelweg dicht bij Caceres. Hij vatte de stier bij de horens en veranderde het beest in een Zwitserse koe. Hij schilderde een paar witte vlekken op het traditioneel zwarte bord en  maakte er met schroeven en klinknagels roze uiers aan. Javier Figueredo vond de ‘Koe van Osborne’ een artistieke noodzaak voor een groter cultureel belang van Extremadura om de kandidatuur van Cáceres als culturele hoofdstad van Europa 2016 te versterken en om de aandacht te vestigen op sociale problemen als discriminatie, armoede en huiselijk geweld.

De Catalaanse Ezel

In Cataluña heeft men niets met de indrukwekkende stoere stier als nationaal symbool. Daar identificeert men zichzelf meer met een nederig en hardwerkend ezeltje. De Catalaanse ezel is een ondersoort waaruit ook de ezels van het Midden-Oosten en Europa zijn voortgekomen. De ezel was in het verleden erg belangrijk op boerderijen maar door het teruglopende gebruik en daarmee afnemend aantal dreigt de Catalaanse ezel uit te sterven. In het verleden waren er wel 50.000, maar tegenwoordig zijn er nog maar ca. 500 over.

Inmiddels hebben vertegenwoordigers van het Catalaans Nationalisme de Catalaanse ezel aangenomen als een symbool tegenover de Toro de Osborne. Er bestaan, net als van de Stier, stickers van die achter op een auto of motor geplakt kunnen worden. Er zijn ook mensen die de ezel niet zien als een symbool van Catalunya, maar alleen als een manier om de Castiliaanse stier belachelijk te maken.

El Toro de Osborne is na bijna zestig jaar strijd over zijn verblijfvergunning inmiddels een nationaal symbool voor onsterfelijkheid. Is het een idee om de Hollandse koe in Nederland ook eens tot die status te promoveren?