De 15 allermooiste Kathedralen van Spanje

Veel Spaanse basilieken en kathedralen zijn symbolen van hun respectievelijke
steden geworden. Behalve dat ze een gebedshuis zijn, hebben ze een enorme architectonische en culturele aantrekkingskracht. En veel ervan zijn zelfs door UNESCO tot werelderfgoed verklaard.

Maar welke zijn het populairst in Spanje? Musement heeft een studie uitgevoerd om daarachter te komen. Het boekingsplatform voor activiteiten wereldwijd heeft meer dan 200 kathedralen en basilieken in het hele land geanalyseerd en vervolgens een ranglijst opgesteld met de 15 populairste op basis van het aantal Google reviews.


Sagrada Família (Barcelona)

Met meer dan 201.000 reviews voert de Sagrada Família de Musement ranglijst aan. De spectaculaire basiliek, die al meer dan 140 jaar in aanbouw is, is een van de symbolen van Barcelona geworden en zal na voltooiing de hoogste kerk ter wereld zijn. De briljante architect Antoni Gaudí liet zich inspireren de natuur om het emblematische “woud” van zuilen binnenin te creëren. Ook de kleurrijke gebrandschilderde ramen en het fantastische uitzicht over Barcelona vanaf de torens verbazen iedereen die de kerk bezoekt.


Kathedraal van Santiago de Compostella

De kathedraal van Santiago de Compostella is het meest opmerkelijke werk van romaanse kunst in Spanje en het eindpunt van de Camino de Santiago, een van de belangrijkste pelgrimsroutes van Europa. De Pórtico de la Gloria, van Maestro Mateo, is een van de hoogtepunten van het interieur. Na een lange restauratie tussen 2008 en 2018 heeft dit
meesterwerk van middeleeuwse kunst al zijn pracht en praal teruggekregen. De Heilige Deur, die dateert uit de 16e eeuw en alleen tijdens de Heilige Jaren opengaat, en de Botafumeiro, het enorme wierookvat van de kathedraal, zijn ook indrukwekkend.


Kathedraal van Barcelona

De Kathedraal van Santa Cruz en Santa Eulalia is uitgeroepen tot Goed van Cultureel Belang en een Nationaal Historisch-Artistiek Monument en ligt in de Gotische wijk van Barcelona. De bouw van de tempel werd voltooid in de 15e eeuw en het is een uitstekend voorbeeld van Catalaanse gotische architectuur. Binnen kunnen bezoekers, naast de prachtige glas-in-loodramen, talrijke altaarstukken en gotische schilderijen bewonderen van kunstenaars als Gabriel Alemany en Bartolomé Bermejo. Het klooster en het uitzicht vanaf de terrassen zijn ook prachtig.


Kathedraal van Sevilla

Samen met het Real Alcázar en het Archivo de Indias werd de kathedraal van Sevilla in 1987 uitgeroepen tot UNESCO werelderfgoed. Met zijn vijf schepen is het de grootste gotische kathedraal ter wereld. De beroemde klokkentoren, de Giralda, heeft de klassieke
structuur van de almohadische minaretten en is met zijn 104 meter een van de meest emblematische monumenten van de skyline van de stad. Dankzij het rijke artistieke erfgoed, waaronder werken van Murillo, Zurbarán en Goya, wordt het beschouwd als een van de beste kunstgalerijen van Spanje.

Kathedraal van Mallorca

Dit juweel van mediterrane gotiek, in de oude wijk van Palma de Mallorca, is een van de hoogste kathedralen van Europa; het centrale schip is zo’n 44 meter hoog. De meest bijzondere momenten om het te bezoeken zijn op 2 februari en 11 november. Op deze dagen, en voor slechts een paar minuten, is het namelijk mogelijk om een unieke lichtshow, aangeboden door de roosvensters van La Seu, te zien. Bij zonsopkomst projecteert het zonlicht door de 1116 stukken glas van het grote roosvenster een prachtige reflectie onder het kleine roosvenster op de tegenoverliggende gevel.


Basiliek van Montserrat

Het klooster en de basiliek van Montserrat liggen in de spectaculaire omgeving van het natuurpark Montserrat, beroemd om zijn abrupte rotsformaties. Elk jaar komen duizenden mensen naar dit heiligdom om de Maagd van Montserrat te vereren. Zij is de huidige beschermheilige van Catalonië, beter bekend als de “Moreneta” vanwege de donkere kleur van haar gezicht en handen. Er is ook een museum met werken van onder andere Ramon Casas, Picasso en Dalí.


Kathedraal-Basiliek van Nuestra Señora del Pilar (Zaragoza)

De Basiliek van Nuestra Señora del Pilar is een van de twee kathedralen in Zaragoza. Er wordt gezegd dat dit juweel van barokke kunst is gebouwd rond de zuil (de pilaar) waarop de Maagd leunde toen zij verscheen aan de apostel Jakobus aan de oever van de rivier de Ebro. Uit artistiek oogpunt zijn de twee grote door Goya geschilderde fresco’s in de koepels van de Coreto en het Regina Martyrum, het hoogaltaarstuk en het koor het vermelden waard. Bezoekers kunnen ook de lift nemen naar het uitkijkpunt in de toren van Sa Francisco de Borja en genieten van een 360 graden uitzicht over Zaragoza.


Basiliek van Santa Maria del Mar ( Barcelona)

De Basiliek van Santa Maria del Mar, ontworpen door architect Berenguer de Montagut in de 14e eeuw, was de tempel van reders en kooplieden. Vandaag de dag wordt het beschouwd als een van de mooiste voorbeelden van Catalaanse gotische architectuur. De drie schepen en 33 kapellen bevinden zich op bijna hetzelfde niveau, waardoor de indruk van ruimte en uitgestrektheid wordt geaccentueerd. De museumruimte van de tribunes, het grote roosvenster, de gebrandschilderde ramen van het Laatste Oordeel, het Pinksterfeest en het Heilig Avondmaal, en de indrukwekkende sluitstenen in het centrale schip zijn slechts enkele van de artistieke werken die deze basiliek tot een must-see in Barcelona maken.


Kathedraal van León

De kathedraal van Santa María de Regla de León heeft een Franse gotische stijl. Een van de hoogtepunten is de enorme collectie gebrandschilderde ramen die voornamelijk tussen de 13e en 16e eeuw zijn gemaakt en een oppervlakte van 1765 vierkante meter beslaan. Het feit dat de muren tot een minimum zijn teruggebracht en vervangen door glas-in-lood is
een van de meest waardevolle kenmerken. De lichtgevende kathedraal, die vreemd genoeg het eerste nationale monument van Spanje was, is zonder twijfel een onmisbare halte voor pelgrims op de Franse route.


Kathedraal van Burgos

De kathedraal van Burgos, in 1984 door UNESCO uitgeroepen tot werelderfgoed, werd in de 13e eeuw gebouwd in Franse gotische stijl, hoewel hij in latere eeuwen talrijke wijzigingen onderging. Aan weerszijden van de hoofdgevel, geïnspireerd op de kathedralen van Parijs en Reims, staan twee torens met opengewerkte spitsen, die un een onmisbaar deel uitmaken van de skyline van de stad. Het interieur herbergt talrijke artistieke schatten, zoals de buitengewone altaarstukken in de Kapel der Konstabels, de gotisch-platereske koepel en de Vlaamse triptieken in de Kapittelzaal.

Kathedraal van Toledo

Samengesteld uit vijf beuken en ondersteund door 88 zuilen en 72 gewelven, begon de bouw van de Catedral Primada de Toledo in 1126. De sacristie is een ware kunstgalerij, want naast het grandioze fresco op het gewelf, geschilderd door Lucas Jordán, zijn er schilderijen van uitstekende schilders als El Greco, Caravaggio en Goya. De portretten van de eerste aartsbisschoppen van Toledo en het vergulde plafond van de kapittelzaal, evenals het meesterwerk van de beeldhouwer Narciso Tomé, bekend als de Transparante, zijn slechts enkele van de vele verrassingen die in deze fantastische tempel verborgen liggen.


Kathedraal van Granada

De kathedraal van Granada is een van de meesterwerken van de Spaanse renaissance, hoewel de hoofdgevel, ontworpen door Alonso Cano, een gotische structuurheeft. De prachtige koepel en gebrandschilderde ramen van de hoofdkapel zijn een wonder, evenals de altaren van het hoofdtransept, waar schilderijen van Pedro Atanasio Bocanegra en Juan de Sevilla hangen. Aan de kathedraal vast zit de Koninklijke Kapel, waarin het graf van de katholieke vorsten is ondergebracht.


Kathedraal van Málaga

Net als de kathedraal van Granada is ook de Santa Iglesia Catedral Basílica de la Encarnación de Málaga een juweel van de Spaanse renaissance, hoewel door de
verschillende bouwfasen gotische en barokke kenmerken in de structuur te zien zijn. Naast het door Pedro de Mena gebouwde koor en de schatkamer van de kathedraal kunnen bezoekers de daken van de kathedraal bezichtigen. Na het beklimmen van meer dan 200 treden is het mogelijk om vanaf bijna 50 meter hoogte het prachtige uitzicht over de stad te aanschouwen.


Kathedraal van Valencia

Net als veel andere kerken bevat de kathedraal van Valencia elementen van verschillende architectonische stromingen, hoewel de gotiek overheerst. Een van de hoogtepunten van deze kathedraal is de Kapel van de Heilige Kelk, die de relikwie van de Heilige Kelk herbergt. Volgens de traditie was dit de beker die Jezus gebruikte bij het LaatsteAvondmaal. Een andere grote attractie van de kathedraal zijn de renaissance fresco’s in de hoofdkapel, evenals de klokkentoren, bekend als de Miguelete, die een van de meest emblematische symbolen van Valencia is geworden.


Almudena kathedraal (Madrid)

Met meer dan 20.000 reviews sluit de Almudena kathedraal de Musement ranglijst af. Deze ligt in het oude Madrid en de voorgevel staat recht tegenover het Koninklijk Paleis. De buitenkant is neoklassiek, terwijl het interieur neogotisch is. De Sala Capitular en de Sacristía Mayor, versierd met prachtige mozaïeken, zijn twee van de meest opvallende zalen. Ook de crypte en het uitzicht vanuit de koepel zijn niet te missen.

Over Musement
Musement is het digitale platform waarmee je meer dan 55.000 reisactiviteiten kunt boeken in meer dan 140 landen over de hele wereld. De service is in het leven geroepen om reizigers te helpen activiteiten te ontdekken en te boeken, waar ze ook gaan, met als doel hun reizen te verrijken: van museumbezoeken tot stadstours, eet- en wijnproeverijen, sportevenementen, wellnessactiviteiten, enz.

In september 2018 werd Musement onderdeel van de TUI Group, de grootste touroperator ter wereld, en werd het onderdeel van de Tours & Activities-divisie, bekend als Tui Musement.

Fietsen langs de kust van het licht in Islantilla

Van de stranden van de Costa de la Luz in de provincie Huelva wordt gezegd dat ze horen bij de mooiste van Spanje en zelfs van Europa. Je vindt er brede en kilometerslange stroken met zacht geel zand, omringd door duinen met pijnboombossen die gevoed worden door het kristalheldere water van de Atlantische oceaan.

Doordat grote delen van de kustlijn zijn uitgeroepen tot Parques Naturales of wel beschermd natuurgebied is er nauwelijks bebouwing langs het strand. Daarom tref je er maagdelijke stranden, rustige duinen en veel uitmondingen van watertjes en rivieren.

Ik ging op weg om een aantal dagen te gaan fietsen langs de kust van Islantilla, het zuidwestelijke deel van Huelva dat tegen Portugal aanligt. Het is gemakkelijk te bereiken, via Sevilla richting hoofdstad Huelva dat je rechts laat liggen de hoofdweg N340 naar Portugal aanhoudend. In de maanden juli en augustus is het er druk met lokaal toerisme, maar daarbuiten is het heerlijk rustig.

Op een heldere maandagmorgen word ik opgewacht door Juan Jose van de afdeling sport en toerisme van Mancomunidad de Islantilla. Hij legt me uit dat Islantilla bestaat uit de plaatsen Isla Cristina en Lepe met daaromheen wat kleine dorpjes en hij zal me de komende dagen laten zien wat Islantilla nog meer te bieden heeft behalve schitterende stranden en een zee van magisch licht.

Waar het in Islantilla allemaal om draait is de zee. Leven van én met de zee. Daarom bezoeken we allereerst de conservenfabriek Usisa. Daar liggen honderden zilverglanzende tonijnen te wachten om verwerkt te worden. Heel vroeger was deze fabriek een Salazon, een plek waar vis in zout werd gelegd, op de wijze zoals de Romeinen dat al deden. Vandaag de dag wordt alleen het beste deel van de tonijn nog gezouten, de mojama, het neusje van de atun zullen we maar zeggen, een ware delicatesse.

In de fabriek leer ik dat werkelijk alles van de tonijn gebruikt wordt, tot zelfs de huid en de graten. Die worden vermalen tot vismeel en dienen als voedsel voor dieren. In andere zalen ligt voor een vermogen aan mojama en weer verderop komen we in zalen terecht waar makrelen en sardienen ingeblikt worden door kwebbelende vrouwen die een groot deel van hun leven in de conservenfabriek werken.

Na een uitgebreide rondleiding en boeiende les is het tijd voor een lekkere lunch die we nuttigen op het terras van La Belli In Isla Cristina. Juan Jose heeft met de eigenaar afgesproken dat hij ons mag verrassen, hij zal op tafel zetten waarvan hij denkt dat we het lekker zullen vinden en daarmee is geen woord te veel gezegd. Ik proef de lekkerste Carpaccio van Carabinero ooit. Carabineros zijn rode reuzegarnalen uit Huelva en kosten zo´n 60 euro per kilo! Maar ook de toast met verse tonijn spaakt verrukkelijk en een gevulde chocos, typisch gerecht van Huelva, mag natuurlijk niet ontbreken.

In de namiddag halen we de elektrische fietsen op en maak ik een tochtje langs de rustige promenade waar getaande vissers op het strand hun netten boeten en op bankjes elkaar sterke zeemansverhalen vertellen. Ik begin de woorden van Juan Jose te begrijpen; het leven in Islantilla draait om de zee.

Een fietspad dat ruikt naar aardbeien

De volgende dag starten we al vroeg. Er staat een frisse bries maar in de loop van de dag zal het weer warm worden. De fietstocht begint in La Antilla en gaat langs zee richting het haventje van Terron waar de rivier Rio Piedras diep landinwaarts loopt. Het is een gebied met uiterwaarden, eilandjes en veel activiteit met kleine vissersbootjes. Van daaruit fietsen we landinwaarts naar het Romeriaplaatsje met la Virgen de la Bella.

We fietsen door naar Torre de Catelan. Een vreemde naam voor een toren in Andalusië. Juan Jose legt uit dat in de 18e eeuw zich veel Catelanen in het gebied hebben gevestigd om zich te wijden aan de visvangst en zoutwinning. Via een houten trap klimmen we naar boven waar ik een geweldig uitzicht heb over het kwelder-en moerasgebied. Van daaruit fietsen we over de Via Verde del Litoral langs uitgestrekte velden met aardbeienplantages waar Huelva ook bekend om staat. Ik zou wel af willen stappen om er een paar te proeven, het ruikt zo lekker, de geur doet me denken aan nostalgie, aan mijn oma die vroeger voor verjaardagen aardbeientaart maakte.

Na de aardbeien komen we terecht bij een kweker van wel een heel bijzondere groente: Salicornia. Deze groene plantjes worden ook wel asperges van de zee genoemd omdat ze veel op asperges lijken. In Nederland kent men het als zeekraal. Het kweken van deze zoute groente is een ludiek zaakje want michelinsterrenkoks gebruiken het veel in hun keuken. Ook wordt Salicornia gedroogd en vermalen en kan gebruikt worden als groen zout voor mensen die geen gewoon zout mogen gebruiken. Het land wordt geïrrigeerd met zeewater uit de kwelders, het is een plantje dat oorspronkelijk al eeuwenlang in het wild in de moerassen groeit.

Overigens in de kwelders is het een gesnater van jewelste van diverse watervogels en tientallen flamencos.

Even later springen we weer op de fiets voor een bezoek aan de zoutpannen van Salinas del Aleman, Biomares. Terwijl we langs de zoutpannen wandelen, vertelt Estefania vol passie over haar opa die het zoutwinningsland ooit heeft gekocht van een Duitse ondernemer. In die tijd werd het zout nog gewonnen om vis in te leggen maar toen de conservenfabriekjes werden geopend leverde dat niet veel meer op.

Estefania´s moeder heeft een aantal jaren geleden de zoutpannen van haar vader over genomen om het bedrijf nieuw leven in te blazen. Er bleek namelijk dat het zout enorm rijk was aan jodium en magnesium. Moeder Manuela liet een bad aanleggen waar vandaag de dag mensen vanuit heel Spanje komen kuren of zich voor hun plezier insmeren met modder omdat het een heilzame werking heeft. Ook ontdekte Manuela dat er in plaats van vraag naar zout, vraag naar zoutschilfers en Flor de Sal ontstond. Ook dat is een product dat steeds vaker in restaurants gebruikt wordt. Het scheppen van zoutschilfers is een aparte techniek maar daarover een andere keer meer.

Van al dat fietsen word je hongerig en daar weet Juan Jose wel raad op. We fietsen terug naar de kust van La Antilla en strijken neer bij restaurant Macha om er verse garnalen en andere mariscos uit Huelva te eten. Werkelijk, je eet je vingers er bijna bij op. Zo vers en zacht, vanuit zee direct op je bord! De pure smaak van Huelva. Na het heerlijk zeebanket heb ik een middagje rust om even bij te komen van de 40 kilometer die we hebben afgelegd.

Daar waar de rivierkreeften zingen

Op woensdag blijven de fietsen staan en krijgen de bilspieren rust. Ik word verwacht in de haven van Isla Cristina en we stappen we aan boord van een schip dat ons vaart door de haven vaart terwijl de schipper verteld over de geschiedenis van Isla Cristina dat eigenlijk pas na een enorme vloedgolf tijdens een heftige aardbeving bij Portugal in de 18e eeuw is ontstaan. We tuffen langs enorme vissersschepen, de een die dienst doet voor sardienenvangst en de ander bijvoorbeeld voor het vangen van tonijn. Dan varen we over de rivier en langs kwelders vol watervogels en krabben.  De schipper trakteert ons op een bakje verse garnalen met een glas witte wijn uit Huelva. Een lekker zilt tussendoortje zo in de ochtend…

Als we weer aanmeren, pikt Mayte me op en neemt me mee naar haar ambachtelijke bierbrouwerij die ze samen met man Ruben runt. Een lichte gistingsgeur komt me al tegemoet als de deuren open gaan. Natuurlijk moet er ook geproefd worden en dat doen we in de tuin van hun restaurant Ruben´s waar je in het weekend onder het genot van een lekker biertje kunt genieten van een jazz of bluesconcert. Ik ben geen bierliefhebber maar moet zeggen dat ik de cerveza tostada en het gemberbier de lekkerste van de vijf vind.

Gelukkig zijn het kleine proefbekertjes want Juan Jose wacht alweer op me voor een lunch in het befaamde restaurant Doña Lola waar de kok van al zijn toprecepten een gerechtje laat proeven.  Het is fijn dat we de gerechten samen delen, want alles wat wordt voorgeschoteld is verrukkelijk en het uitzicht over de marismas het beste van Isla Cristina.

Met de fiets op de pont

Met al dat heerlijke eten, moet er ook weer gesport worden. De volgende morgen pakken we de fiets in Islantilla en fietsen we naar Isla Cristina. In de haven brengt een klein bootje ons met onze bikes de rivier Ria Carreras over naar Isla Canela waar Rafa van de fietsverhuur op ons wacht. Met zijn drieën fietsen we naar Ayamonte terwijl Rafa ons over de omgeving en de geschiedenis vertelt.

Aan de andere kant van Ayamonte pakken we een veerpont om de rivier de Guadiana, die Spanje van Portugal scheidt, over te steken. De tocht duurt ongeveer twintig minuten waarna we belanden in Vila Real de Santo Antonio waar we neerstrijken op een terrasje voor een kopje koffie. Het is grappig om opeens in een ander land te zijn met een volkomen andere bouwstijl en architectuur.

Dan zetten we de fietstocht voort door de duinen en trappen we verder via een kweldergebied naar het plaatsje Castro Marim met op de heuvel twee prachtige kastelen. Ik heb er inmiddels een kilometer of 30 opzitten en ben blij dat ik een e-bike heb gevraagd want, ondanks dat het landschap vrijwel vlak is, is het best pittig als je niet gewend bent zoveel te fietsen. Tegen het middaguur rijden we terug naar de pont en eenmaal terug op Spaanse bodem fietsen we door de gezellige straatjes met fonteintjes en pleintjes vol kleurrijke tegeltjes van Ayamonte. Nog een kleine 7 kilometer en we kunnen de fietsen achterlaten bij Rafa´s stalling want Juan Jose heeft geregeld dat we door een collega opgehaald worden.

Dankbaar voor een vrije middag en een verfrissende douche in het hotel kan ik op adem komen. Eventjes maar want ik word verwacht bij La Lonja, de visafslag, waar verse vis en mariscos geveild worden. Ik zie de duurste garnalen mijn neus voorbij gaan en laat me imponeren door de snelheid waarmee handelaars de verse waar keuren en bieden. Kon ik maar een paar kistjes meenemen. Mooier en verser dan hier krijg je het niet.

Die avond nemen Juan Jose en zijn vrouw me mee naar Ayamonte waar in een knus barretje een geweldig flamenco en zangoptreden plaatsvindt. Eigenaresse Dulce Concepcion van Tablao La Puerta Ancha komt na het optreden bij ons aan tafel en zorgt ervoor dat er lekkere hapjes geserveerd worden. Je raadt het al, de basis van al dit lekkers is vis! Nadat de stadsklok allang twaalf uur heeft geslagen nemen we afscheid en eenmaal in het hotel val ik moe in slaap en droom ik over garnalen in flamencojurken en Portugese ridders op hun ijzeren paard.

Met een achterbak gevuld met potjes zeezoutschilfers, ambachtelijk bier, salicornia, een enorm blik sardienen, en een paar kilo garnalen die ik zomaar cadeau krijg, rij ik diep onder de indruk terug naar Malaga. Of het komt door de zilte geur dat ik me zo Hollands thuis voel of door de kweldergebieden die me aan de Waddeneilanden doen denken weet ik niet. Wat ik wel weet is dat ik in het najaar terug wil komen. Als de zomerdrukte voorbij is. Om de vrienden die ik heb gemaakt te bezoeken. En om rustig te genieten van alles wat deze Marshlands aan de Atlantische Oceaan te bieden hebben.

Praktisch:

Islantilla bereik je via Sevilla richting hoofdstad Huelva, de hoofdweg naar Portugal aanhoudend. Deze tweebaansweg is de levensader van het lokale toerisme; in de maanden juli en augustus druk, maar heerlijk rustig in de maanden daarbuiten. Een ideaal, redelijk vlak, fietsgebied voor routes over goede fietspaden, een Via Verde maar ook mooie MTB routes.

Uitstekende bikes en e-bikes kun je huren bij Blue & Green Sport. Ook zijn deze fietsen te huur bij diverse Bikefriendly hotels of kunnen ze daar worden geleverd.

Alle fietsroutes kun je downloaden via de pagina van Islantilla, behalve het stukje Portugal, bekijk dat via Komoot.

Voor overnachting heb je een ruime keuze aan hotels en appartementen. Ik logeerde in The Residences Islantilla. Daar kun je hotelkamers of apartementen huren, het ligt heerlijk rustig. Tussen Isla Cristina en La Antilla liggen twee campings. En ook is er een uitstekend verzorgd camperpark dat direct aan de Via Verde ligt, met schitterend uitzicht over de kwelders.

Met dank aan de afdeling Turismo y Deporte van de Mancomunidad Islantilla en speciaal aan Juan Jose Aguilera voor de geweldige organisatie en de dagen dat we samen op stap waren.

Met de Van op zoek naar duurzaamheid in Spanje

Het leven als Digital Nomad en het concept Vanlife is helemaal hot. De laatste jaren trekken er steeds meer mensen op uit met een busje of een camper. Ik begrijp dat wel, een campervakantie geeft een ultiem gevoel van vrijheid. Dat heb ik een paar jaar geleden wel ervaren tijdens een campertocht langs de Ruta Via de la Plata en de noordkust van Spanje.

Afgelopen winter begon het bij mij te kriebelen. Ik had er al vaak over nagedacht om een camper te kopen, maar zat steeds te twijfelen, omdat een camper best groot is en ik eigenlijk helemaal niet zo stoer ben met rijden. Totdat ik op een persreis collega’s ontmoette die een camperbusje hadden omgebouwd, en toen wist ik het opeens!

MaXperience goes Furgo

Na een zorgvuldige zoektocht en diverse bussen bekeken te hebben, kon ik mijn Ford Transit bus ophalen in Sevilla. Dat was meteen de vuurdoop, want ik moest hem zelf rijden naar Malaga. Eenmaal met de bus voor de deur begon het fantaseren over de inrichting. Bij de aankoop was de bus al betimmerd en van alle elektriciteit voorzien. Ook stond er een bedbank in. Dus ik besloot eerst eens een paar weekenden mijn aanwinst uit te proberen.

Er volgde wat tochtjes naar de kust van Granada, de Sierra Subbetica, naar Estepona en ik overnachtte zelfs helemaal alleen bij het strand van Cabopino in Marbella. Ondertussen maakte ik plannen voor een kleine verbouwing. Het Ikea keukentje was snel ingebouwd en daarna kon ik een fijne koffiemachine kopen. Want ´s morgens de deur openschuiven en met een mooi uitzicht en een lekkere kop koffie wakker worden is toch wel een luxe. Ook kwam er een ander bed, zodat ik onder het bed ruimte heb voor bevoorrading, stoeltjes en andere bagage. Het werd steeds leuker!

Beren op de weg

Maar voordat je met je Van legaal rondtoert door de bergen of langs een idyllische strandweg, gaat er het een en ander aan vooraf. En daar had ik me een klein beetje op verkeken… Alle veranderingen binnen de bus moesten worden vastgelegd in een project met officiële certificaten. Dat had nogal wat voeten, tijd en gevloek in de aarde. Ook moest ik de bus laten wegen bij de ITV, het Spaanse APK station. Toen ik dacht dat ik alles in orde had maakte ik een afspraak voor de keuring. Echter, toen ik daar op maandagmorgen bij het loket stond vertelde de ambtenaar dat het project nu eerst bestudeert ging worden.

Het werd maart en het werd mooi weer. Furgo stond treurig te wachten tot hij op weg kon. Het werd april en uitzonderlijk mooi weer, maar ook de paasweek viel hier in dus het bureaucratische leven lag stil. Eindelijk kreeg ik de afspraak waar ik op wachtte en met knikkende knieën ging ik op weg naar de keuring. Op een maandagmorgen… Hopend dat de ambtenaar in een goed humeur zou zijn… En dat viel gelukkig heel erg mee. Op twee kleine technische aantekeningen na kreeg ik afgelopen week de ITV sticker waar ik zo naar verlangde! 

Roadtrip

Plannen voor tochten zijn er voldoende. Want behalve met dit nieuwe initiatief met mijn Furgo ben ik ook bezig met een project over duurzaamheid. De komende maanden zal ik Spanje rondtoeren om te luisteren naar verhalen van Spaanse ondernemers die allemaal op een zeer verantwoordelijke manier hun diensten in het toerisme aanbieden. Dat kan een hotel of restaurant zijn, maar ook een bodega, een imker, een berggids of een kaasmaker met een groen hart, wiens passie het is om de wereld stap voor stap een stukje groener te maken. Deze inspirerende verhalen zullen volgend jaar allemaal gebundeld worden in mijn nieuwe boek met de titel; Duurzaam door Spanje.

Om mijn steentje bij te dragen aan duurzaam reizen ga ik mijn kilometers met de Furgo compenseren. Het compenseren van reizen kan al een tijdje, er zijn diverse initiatieven online waar je uit kunt kiezen die er voor zorgen dat de CO2 ook echt met natuurlijke elementen verwijderd wordt. Het compenseren van de uitstoot van mijn reis houdt in dat ik een financiële bijdrage lever aan een CO2-reductieproject. Deze reductie zou niet plaatsvinden zonder deze bijdrage. Zie het niet als dé oplossing maar een geste naar Moeder natuur zelf.

The Seaweed Company

Deze ondernemers hebben de zeeboerderij naar een next level gebracht! Het idee om de wereld nog een stuk groener te maken.

Hun doelstelling van The Seaweed Company is om CO2 uit het water te filteren, de circulaire economie te stimuleren en duurzame bewustwording te vergroten. Dit doen zij door het opschalen en uitbreiden van de zeewier boerderijen. Ook dragen ze bij aan de economie en welzijn in de wereld, doordat de boerderijen en het ontwikkelen van de producten voor veel gezinnen werkgelegenheid met zich meebrengt. 

Duurzaam door Spanje

Spanje zet zich serieus in voor de bestrijding van de klimaatverandering, aangezien de gevolgen daarvan zich nu al doen gevoelen: minder regen en een groter risico op verzuring in het zuidelijke deel van het land. Reizen zonder het milieu te schaden en tegelijk de plaatselijke gemeenschap ten goede te komen, is een modaliteit die stilaan aan belang wint op veel Spaanse bestemmingen.

Daarom wil ik je graag het Spanje laten zien waar mensen hun schouders zetten onder verantwoordelijk reizen. Dit wil niet zeggen dat ze met hun vinger wijzen over hoe iedereen het zou moeten doen. In tegendeel. Het zijn verhalen over mensen die je met open armen willen ontvangen en je een unieke en authentieke ervaring willen laten beleven. Mensen die iets te vertellen hebben. Waarom ze tot deze bedrijfsvorm of dit initiatief gekomen zijn. Mensen die teruggaan naar de oorsprong en dat graag willen delen. Door middel van ervaringen die inspireren.

Tijdens mijn roadtrips ga ik je op de hoogte houden en een tipje van de sluier oplichten over deze bijzondere ontmoetingen. Dus hou mijn social media de komende maanden in de gaten. Ik weet zeker dat je net zo enthousiast raakt als ik! Dus reis met me mee via Facebook en via Instagram.

Noot: Ik heb het project met de veranderingen in mijn bus laten opstellen door het bedrijf TuTuning homologaciones in Gandia. Zij hebben werkelijk aan alles gedacht, het contact en terugkoppelen ging razendsnel. Ik kan ze iedereen aanraden die na verbouwing de ITV (Spaanse APK keuring) zonder problemen door wil komen.

De vijftig tinten blauw van het Cordobeese dorpje Iznajar

Iznajar ligt in het hart van Andalusië, in de provincie Córdoba en op de grens met de provincies Granada en Málaga. Genesteld in de Sierra Subbética biedt het talloze mogelijkheden om van de natuur te genieten. En alsof dat nog niet genoeg is, biedt het grootste stuwmeer van Andalusië een perfecte omgeving voor watersport. Iznajar geeft zijn naam aan het grootste stuwmeer van Andalusië, en het is ook nog eens de op één na grootste van Spanje. Vanuit dit dorp kijk je vanaf verschillende plekken uit op dit grote turquoise wateroppervlak.

Indigo potten vol bloemen contrasteren met de witte muren. Het dorp nodigt je uit om door de smalle straatjes te dwalen en charmante hoekjes te ontdekken. En dan opeens verschijnt het imposante kasteel van Iznajar Hisn-Ashar voor je ogen. Deze vesting voert je terug in de tijd en neemt je mee op een reis door de geschiedenis, de legendes en belangrijkste personages.

Het witte, typische dorpje ligt op 450 meter boven de zeespiegel tegen een steile rotswand gebouwd. Overal ontdek je patio´s, bomvol bloempotten, waar dorpelingen zitten te keuvelen.

De Arabieren noemden deze stad Hins Ashar, wat ‘stenen kasteel’ betekent. Tijdens de late middeleeuwen werd het bezet door verschillende oorlogsbendes omdat het grensde aan het koninkrijk Granada en de omliggende christelijke nederzettingen.

Wat mag je niet missen in Iznajar?

El Mirador de Postigo

Omdat Iznajar op een berg ligt, is het niet gek dat je vanuit elke kant van het dorp een aantal geweldige uitzichten hebt. Een van de beste punten om de mooie omgeving in je op te nemen is de Mirador de Postigo en ik raad je dan ook aan om daar je tour te starten. Dit specifieke uitkijkpunt kijkt uit op het stuwmeer en de heuvels die bedekt zijn met dekens van olijfbomen.

El Patio de Las Comedias

Een van de leuke dingen om te zien in Iznajar, is om de kleine patio´s in het dorp te bezoeken. Misschien wel de mooiste patio van allemaal is de kleurrijke ‘Patio de las Comedias’. Hier vind je honderden gekleurde geraniums in hemelsblauwe potten. Ook de paarse bougainville steekt schitterend af tegen de witte muren.

Deze kleine binnenplaats was in de Middeleeuwen de marktplaats of souk van het dorp. Nu is het veranderd in een rustig deel van Iznajar waar mensen kunnen relaxen en babbelen. De patio, die door de lokale bevolking wordt verzorgd, is het allermooist in het voorjaar omdat dan alle bloemen prachtig in bloei staan.

El Castillo

Op de top van het dorp, hoog boven de huizen en omgeving, ligt het kasteel van Iznajar. Dit mooie oude Moorse kasteel heeft het dorp zijn oorspronkelijke naam gegeven.

Een bezoek aan het kasteel van Iznajar mag natuurlijk niet ontbreken. Het geeft namelijk een mooi overzicht over de geschiedenis van het dorp en de omgeving. Binnen in het kasteel is de bibliotheek van het dorp gevestigd. En ook worden er in deze ruimte regelmatig exposities gehouden. Maar het is ook een leuke plek om te bezoeken voor het uitzicht. Van boven kijk je uit over alle mooie witte huisjes, het grote stuwmeer en de bergen.

Parroquia de Santiago Apostel

Vlakbij het kasteel ligt ook de 16e-eeuwse parochiekerk van Santiago Apóstol met kenmerkende Córdobese Renaissance architectuur, die ‘s avonds prachtig wordt verlicht. Je kunt naar boven wandelen door smalle straatjes, waar je wordt getrakteerd op verrassende doorkijkjes en mooie vergezichten over de omgeving.

Plaza Rafael Alberti

Dit plein is vernoemd naar de beroemde Spaanse dichter Rafael Alberti, die in 1920 een gedicht over het dorp schreef. Je kunt het gedicht lezen op het mozaïek in het midden van het plein. Deze dichter en tevens schrijver was communist en werd tijdens de Spaanse burgeroorlog verbannen uit Spanje.

In een van de torens van het kasteel vind je ook nog een hoekje met een eerbetoon aan deze vermaarde man.

Playa de Valdearenas

Niet ver van het dorpje ligt een zandstrand aan de oever van het stuwmeer van Iznajar. Ja, echt waar. Dit is ook een van de paradepaardjes van Iznajar. Dit strand, bekend als Playa de Valdearenas, is een perfecte plek om te relaxen. Breng wat tijd door om te genieten van de stilte of neem een verfrissende duik in het water. In de zomer kun je verschillende activiteiten op het water doen; huur bijvoorbeeld een waterfiets, kano, zeilbootje of Supplank.

Het stuwmeer werd in jaren zestig in de dorpsvallei aangelegd en transformeerde Iznajar volkomen. Met ongeveer 32 kilometer lang lijkt het bijna alsof dit mooie dorp uitkijkt over zee. Vanwege de droogte de afgelopen jaren komen er kleine gehuchten en fabriekjes, die normaal gesproken onder wáter liggen, tevoorschijn. In het bezoekerscentrum CIE aan de oever van het meer kom je meer te weten over de bouw en de geschiedenis, maar ook over de rijke flora en fauna die er is ontstaan.

Fietsen en Wandelen

Iznajar ligt in het natuur- en Geopark Sierra Subbetica. Het biedt diverse wandel en fietsmogelijkheden. Wandelkaarten kun je opvragen bij de gemeente en bij de kleinschalige hotels van het dorp. Ik logeerde in Hotel Caserio de Iznajar en vanuit dit hotel kun je direct meteen aantal wandelingen aanvangen.

Bovendien omvat het natuurpark Sierras Subbéticas een grote rijkdom aan landschappen en ecologie. Op 30 autominuten ben je bij de Via Verde de Aceite die geschikt is voor fietsers van alle niveaus. Deze route neemt je mee door olijf- en wijngaarden langs de route van de oude olijfolietrein.

Vanuit Hotel Caserio de Iznajar kun je ook een vierdaagse fietstocht reserveren. Je komt dan door de pittoreske dorpjes zoals Priego de Cordoba en Zuheros. Er wordt dan zelfs voor een transfer vanaf de luchthaven en bagagevervoer onderweg gezorgd.

Praktische informatie

Gezien het dorp relatief klein is en de straten smal zijn, kun je het plaatsje het beste te voet verkennen. Als je in het hoogseizoen met de auto komt, kun je je auto onderaan de heuvel parkeren. Hierdoor heb je geen problemen in eenrichtingsstraten of bij drukke parkeerplaatsen. Een rondleiding met gids reserveer je bij Isnaxar servicios.

Ik adviseer je te logeren in Hotel rural Caserio de Iznajar. Een oude Andalusische mansión aan de voet van het meer, waar je kunt genieten van een oase van rust. Je kunt in de namiddag vertoeven in de tuin met zwembad of romantisch dineren op de sfeervolle binnenplaats. Het hotel heeft 20 kamers en je kunt gemakkelijk voor de deur parkeren.

Je kunt je verblijf uitstekend combineren met een bezoek aan de koningssteden Malaga, Granada of Cordoba die alle drie binnen een uurtje met de auto te bereiken zijn.

Natte klei en oude tradities uit Ubeda

Op een warme septemberdag stap ik binnen bij een afgelegen pottenbakkersplaats die, volgens de verhalen, de oudste van Andalusië is. Langs de wanden hangen kleurrijke schalen en achter een aantal potten ontdek ik een bejaarde man die met een vlijmscherp mesje met verfijnde precieze vierkantjes uit een vers gedraaide vaas snijdt.

Achter hem klinkt klassieke muziek uit een antieke bestofte radio met enorme knoppen. De man begroet me zonder op te kijken. Geduldig maakt hij eerst zijn werkstuk af, zet dan zijn draaischijf stil en schudt mij zijn aarderood gekleurde hand. 

De Alfarero in zijn Alfar

Alfar Tito is ontstaan uit een lange lijn van ambachtslieden die verschillende generaties teruggaat. Met het aardewerk van zoon Pablo TITO en het aardewerkmuseum van vader Paco TITO wordt de aardewerktraditie levend gehouden, waarbij deze twee generaties nog steeds kunststukken en gebruiksvoorwerpen van klei maken.

De Alfar is gelegen aan de Calle Valencia in Úbeda, waar het aardewerkgilde van de stad in verre tijden werd opgericht, omdat er daarnaast waterbronnen en kleigroeven waren. Het woord Alfar komt uit het Moors en betekent letterlijk: pottenbakkersplaats. En Alfarero betekent; pottenbakker.

Terwijl Paco TITO opnieuw de draaischijf aanzet en zijn gerimpelde handen over een bonk natte klei op de draaitafel laat glijden vertelt hij: ´ In ons werk voelen we ons erg betrokken bij het authentieke ambacht van Ubeda. We voelen een verbintenis die gebaseerd is op respect en genegenheid voor onze voorouderlijke wortels. Bovendien hebben we de persoonlijke en artistieke behoefte om de traditionele werkwijze te behouden in een wereld waarin oude ambachten en ambachtslieden langzaam verdwijnen en uitsterven.´

Eeuwen van tradities

De van zijn voorouders geleerde technieken, die zich sinds zijn jeugd hebben vertaald in uren en uren toewijding, maken van Paco TITO, die je dagelijks als icoon in de werkplaats kunt vinden, een pottenbakker met persoonlijkheid. In werkelijkheid is hij ook de spil van het bedrijf. Zijn passie en zorg doen hem dromen, creëren en nieuwe manieren bedenken om moderne technologieën met traditie te combineren.

Zo maakt Paco TITO bijvoorbeeld met de hand een olijfblad met een gravure van de QR-code van de website van de prestigieuze biologische olie uit de streek. Zijn werken en bijdragen aan het Historisch Cultureel Erfgoed in kerken, herbergen, onderwijscentra en theaters tonen, naast zijn uitgebreide professionele carrière, zijn inzet om het ​​nobele pottenbakkersberoep staande te houden. Zijn werk heeft verschillende onderscheidingen gekregen.

Van vader op zoon

Na een tijdje schuifelt Paco naar een houten trap en roept zijn zoon. De achtenveertigjarige Pablo TITO, gehuld in een groezelige overal komt me begroeten en vergezelt me naar de werkplaats onder het museum. Hij groeide op tussen het aardewerk van zijn vader en grootvader tussen vuur en water en leerde het nobele pottenbakkersambacht van zijn vader Pablo TITO en zijn grootvader TITO van wie hij het respect om de familietraditie in ere te houden erfde. Pablo draait behendig wat simpele potten al voorbeeld terwijl rode spetters in het rond vliegen. Het is een nat en plakkerig werkje, dat pottenbakken. Daar heb ik nooit zo bij stil gestaan.

Ereplaats en opa´s droom

Ter afsluiting toont Pablo achter in de werkplaats de oven en werkbanken die vol staan met potten die nog gebakken moeten worden. Zijn vader laat het zware werk nu over aan zijn zoon en geniet ondertussen van zijn ereplaats in het centrum van het museum. Waar bezoekers langskomen voor een praatje en waar hij graag met ze op de foto gaat. Zijn grote hoop is nu gericht op zijn zestienjarige kleinzoon, die op de school van schone kunsten studeert. Zal hij de traditie voortzetten of zal hij kiezen voor de makkelijke weg van moderne technieken?

De werkplaats van Pablo TITO en het museum van Paco TITO zijn open voor publiek en je kunt de tachtigjarige vakman en zijn zoon dagelijkse aan het werk zien. Onder de werkplaats staat één van de weinige Spaans-Moorse ovens die nog in gebruik zijn in Spanje van meer dan vijfhonderd jaar oud. De kleipotten, die zorgvuldig binnen de oven opgestapeld worden, bakken bij temperaturen van wel 1000 graden Celsius.

Praktische informatie:

ALFAR PABLO TITO

Calle Valencia, 12

23400 ÚBEDA (Jaén)

Tel.: (+34) 953 75 14 96

Geopend:

Van maandag tot zaterdagochtend 8:30h. – 14:00h.

Van maandag tot zaterdagmiddag 16:30h. a 20:00h.

Feestdagen 10:00h. a 14:00h.

Waar in Malaga is de serie La Chica de la Nieve opgenomen?

De serie La Chica de la Nieve, naar het gelijknamige boek van Javier Castillo is een groot internationaal succes. De Netflix serie die in januari in première is gegaan, wordt in diverse landen bekeken en veel kijkers vertellen dat ze de serie zelfs in één dag uitkijken omdat ze niet kunnen wachten om te weten hoe het verhaal afloop. Ik heb er van genoten!

In de bestverkochte roman van de 35-jarige Javier Castillo, die geboren is in Mijas, verdwijnt de hoofdpersonage op de Thanksgiving-parade In New York. Voor de verfilming is gekozen voor de locatie Malaga. Om logistieke redenen, omdat het een Spaanse productie zou worden, moest er een stad gevonden worden die zou beantwoorden aan het genre thriller. Malaga als kuststad met een belangrijke haven en een internationale bevolking kwam als beste stad naar voren.

(Plaza de Constitucion)

Het verhaal begint in 2010, tijdens de optocht van de Drie Koningen als de kleine Amaya verdwijnt tussen de menigte. Het is een regenachtige 6 januari, een bijzondere en vreemd koude winter voor de stad. Een lange zoektocht begint, geleid door inspecteur Millán (Aixa Villagrán) in de voorhoede en de journalist in opleiding Miren Rojo (Milena Smit), geholpen door haar leraar, vriend en mentor, Eduardo (José Coronado). De actrice Milena Smit is overigens in Elche geboren en heeft een Spaanse moeder en Nederlandse vader.

(Museo Pompidou in Muelle Uno)

Voor wie de boeken van Javier Castillo heeft gelezen, zal de keuze voor Malaga duidelijk zijn. De Andalusische stad is een verrassend perfecte setting voor een thriller vol contrasten. Verrassend omdat er een ander Malaga wordt getoond, niet het gebruikelijke toeristische met gezellige terrasjes.

(Ciudad de Justicia)

“Málaga is een kosmopolitische stad, cultureel erg actief, maar het is ook erg traditioneel met diepgewortelde tradities en dat vonden we aantrekkelijk voor de serie”, vertelt regisseur Alberto Felez. “Er is ook veel contrast tussen het Málaga aan de kust, die we het meest op televisie zien, met een Málaga meer landinwaarts, op het platteland, in de bergen. Daarvoor werd de campo van Coin gebruikt.

(El Palo)

Het doel van het locatie- en productieteam was duidelijk: een heel ander Málaga laten zien. In die zin is een van de locaties die je het meest zult zien El Palo, een wijk met een visserstraditie die beantwoordde aan de esthetiek en eisen van de thriller. Het personage van de Globero woont daar en de fictieve redactiekamer van Diario Sur, waar Miren werkt, bevindt zich daar ook.

(Playa de Misericordia)

Iets verderop, in La Pelusa, woont Miren, de journalist. Een spectaculaire locatie van waaruit je heel Malaga kunt zien. En veel verder weg, is er opgenomen langs de kust, bij Playa de La Misericordia, waar het verlaten restaurant met thrillercharme is gevestigd, waar Miren en Eduardo een getuige ontmoeten.

(Plaza de Capuchinos)

Toch zijn ze niet helemaal vergeten om het meest bekende en frequente Málaga te belichten, maar zelfs die plekken zijn op een andere manier gefilmd. Opvallend is dat er weinig zon te zien is en dat schijnbaar niemand het in de zomer in Malaga warm heeft.

De stad wordt wat somber belicht. De haven verschijnt, het CAC, La Malagueta, de Paseo del Muelle Uno, het Pompidou en natuurlijk dat Plaza de la Constitución waar de verdwijning van het meisje plaatsvindt. Op de Plaza de la Constitución werd drie dagen lang gefilmd met tot wel 800 figuranten. Een vertoning die de stad, die al gewend is aan filmen, nog niet eerder had gezien.

(Milena Smit en Javier Castillo)

Voor mij was het de eerste keer dat ik een film zag met Milena Smit, hoewel ze geen debuut is. Zij werd in 2020 bekend door haar filmrol in No matarás, van David Victori.

(Milena Smit en Jose Coronado)

Verder ben ik groot fan van Jose Coronado. Ik kan je aanraden om de serie Vivir sin Permiso te kijken waarin hij een geweldige hoofdrol speelt.

Mocht je van dit soort spannende Spaanse series houden en heb je Amazon Prime dan kan ik je ook de serie Parot aanraden. Deze thriller met in de hoofdrol Adriana Ugarte vond ik zelfs nog beter dan La Chica de la Nieve wat het uitwerken van de personages betreft.

De uitbundige keuken van Asturias

Asturias staat bekend als Paraiso Natural, een natuurlijke paradijs, en ze weten daar waarover ze spreken. Als je hier voor het eerst komt, sta je verbaasd over de rijke kleurschakeringen van de groene bossen en graslanden, de bergen en het natuurlijk blauw van de zee. Officieel is de regio een prinsdom en heet het al sinds 1388 El Principado de Asturias.

De Asturianen zijn nobel en introvert en ze zijn zeer trots op hun streek, maar tegelijkertijd ook warm, je wordt er zeer gastvrij ontvangen. Het zijn stoere en sterkte mensen met een opmerkelijk mijnen- en scheepsbouwverleden dat hun karakters heeft getekend. Gewoontes en tradities zitten diepgeworteld. Hier vind je authentieke en dunbevolkte plekken waar men een is met de natuur en waar de bevolking zich heeft aangepast aan de heftige elementen zoals kou en sneeuw in de winter.

Asturias is geen wijngebied, maar een cidergebied. De gastronomie is rijk aan verscheidenheid, en varieert van zeevruchten en vis tot vlees en groenten en natuurlijk ook zoetigheden. Het landschap wordt gekenmerkt door groene bergen met honderden koeien waardoor de streek bekend staat om de melk, maar vooral om de kazen waaronder de bekendste de cabrales, een groenige schimmelkaas is.

Cabrales


Cabrales komt, zoals de naam al zegt, uit de omgeving van het plaatsje Cabrales. Het is een harde kaas, type Roquefort, gemaakt van koeienmelk, meestal bijgemengd met schapen- en geitenmelk. De dieren, waarvan de melk afkomstig is, grazen in het de bergachtige streek rond de Picos de Europa. De kaas wordt verpakt in bladeren, die zorgen voor een apart aroma, en vervolgens in kalksteengrotten minimaal zes maanden gerijpt.


Naast de Cabrales heeft Asturias bovendien een grote variatie van andere, minder bekende koeien- en geitenkazen te bieden. Ik kan je dan ook aanraden om, als je in Asturias bent, een kaasplankje te bestellen en diverse kazen te proeven, waarbij je er wel rekening mee moet houden dat de meeste vrij sterk van smaak zijn.

Sidra

Verder zul je in Asturias veel appelboomgaarden vinden. Deze leveren de beste sidra, of cider van Spanje, die jaarlijks tijdens de Fiesta de Sidra welkom wordt geheten. Het schenken van Asturiaanse cider vereist een houding die bijna aan een flamencodanser doet denken. Door een specifiek fermentatieproces bevat de traditionele Asturische cider, in tegenstelling tot andere appelciders, geen koolzuur.

Om het toch een sprankelende smaak te geven, wordt het vanaf grote hoogte in het glas geschonken. Die sprankeligheid is echter vluchtig; en het glas moet daarom direct na het inschenken leeggedronken te worden. Deze manier van schenken, met de fles in een hand met een naar boven gestrekte arm en het glas in de andere hand, die weer zo ver mogelijk naar de grond wordt gehouden, is een Asturiaanse specialiteit.

Maar in deze appelstreek is er ook wijn te vinden. Gangas de Narcea is een klein gebied waar een uitstekende witte en rode wijn gebotteld wordt. Echter kun je deze wijn niet gemakkelijk in ieder restaurant bestellen omdat de productie vrij laag is. Voor mij waren deze wijnen een ware ontdekking, zowel de rode wijn van de rode albarin- of verdejodruif als de witte wijn van de witte albarindruif.

Fabada


Het meest emblematische gerecht uit de streek is Fabada, een stoofpot van fabes, een lokale soort witte bonen, en chorizo, bloedworst en spek. Fabes, hebben een hoge kwaliteit en hebben een geheel eigen denominación de origen, net als bij de oorsprongsbenaming van wijnen, en zijn zo wettelijk beschermd als typisch product uit Asturias.

Een ander bekend gerecht met deze specifieke bonen is fabes con almejas; witte bonen met venusschelpen.

Cachopo

Ook dit is een typisch gerecht in Asturias. Eigenlijk zijn het twee enorme steaks van rundvlees dat lijkt op een soortgelijke gerechten dat ook op andere plaatsen wordt gegeten, maar helaas voor de San Jacobo en de Cordon Bleu, de Cachopo is anders, hij heeft zijn nuances en is geworteld in een traditie van de Asturische gastronomie dat het uniek maakt.

Zeevruchten van de Cantabrische kust

Langs de kust van Asturias liggen prachtige kustplaatsjes met pittoreske haventjes waar dagelijks verse vis wordt binnen gebracht. De reden waarom de vis en schelp- en schaaldieren van zo een goede kwaliteit zijn ligt bij de temperatuur van het zeewater dat vrij koud is. Hier komt de beste merluza vandaan. Maar ook pulpo, kreeft, venusschelpen, krab wordt in de restaurants rechtstreeks uit zee dagelijks aangevoerd. En dat proef je!

Sidrerias en Mesa de Asturias

In Asturias is het gewoonte om in een sidrería te gaan eten. Gezellige bistro´s met lange houten tafels. Uiteraard wordt al het eerder beschreven lekkers aangeboden op de uitgebreide kaart en zonder dat je er om vraagt staat er onmiddellijk een traditionele groene fles met sidra op tafel.

Wil je wat luxer en genieten op hoger niveau dan ga je naar een Mesa de Asturias. Hier ligt de nadruk op een gastronomische ervaring met hoogstaande producten die bereid worden met de laatste innovatieve snufjes. Die worden opgediend aan prachtig gedekte tafels met mooi servies.

Mijn ervaring is dat Asturias een keuken biedt die zee en bergen combineert met verse en hoogwaardige ingrediënten. Een keuken met een unieke stijl, met respect voor de klassieke gastronomische erfenis en waar kwaliteit en vakmanschap overheerst. Het is niet voor niets dat er diverse chefkoks en michelinsterren uit Asturias komen.

Kijk voor meer informatie op de Website van Asturias

Het koninkrijk van Pedro Ximenez; Montilla Moriles

Een enorme piepende poort wordt geopend als ik in het dorpje Montilla aanbel bij Bodega Alvear. Deze bodega is een begrip in de regio. Niet zo vreemd, want het is een winery met een geschiedenis van wel 300 jaar oud! Als ik de oprit op kom rijden, valt onmiddellijk het statige karakter van de gebouwen me op. Ik parkeer mijn furgo op de patio en wordt hartelijk ontvangen door Inmaculada, de public relations van dit eeuwenoude familiebedrijf.

Alvear is een van de meest prestigieuze en internationaal erkende wijnmakerijen in Andalusië. Het wijnhuis heeft uitgestrekte wijngaarden gelegen in de beroemdste landgoederen van de Sierra de Montilla en Moriles in Córdoba.

In één oogopslag zie ik dat je deze bodega niet eventjes bezoekt. Vanaf de patio heb ik een mooi overzicht over de verschillende authentieke delen van de bodega tot aan de moderne ruimte waar de flessen machinaal worden gevuld en van etiketten worden voorzien.

Inmaculada neemt me eerst mee naar het oude gedeelte, de houten schuren met cementen tinajas waar wijn ligt te rusten. Ik ruik een zoetig alcoholisch aroma. Dan begint Inma te vertellen. Het verhaal begint eigenlijk in de 16e eeuw in een primitief landhuis in de bergen in het noorden van Spanje in Burgos. Daar woonde een eenvoudige familie Alvear die later verhuisden naar de Riojastreek.

Een lange geschiedenis

Juan Bautista García de Alvear y Garnica wordt geboren in Nájera in La Rioja in 1657. Deze personage werd burgemeester van de nobele staat Nájera, en tegelijk werd hij aan Córdoba toegewezen als beheerder van de koninklijke inkomsten. Daar trouwde hij met een adellijke dame uit Córdoba en uit dat huwelijk werd Diego de Alvear y Escalera geboren, de eerste van de wijnsaga.

Als Diego volwassen is, verhuist hij naar Montilla en daar, dichter bij hemel en aarde, groeit zijn liefde voor het platteland. Een passie ontstaat als hij de wijngaard aanlegt en in 1729 de Alvear-wijnmakerij bouwt. Een kleine en verborgen wijnmakerij in het nauwe labyrint van het dorpje Montilla.

In de loop van de tijd verwerft hij een grote stuk land in het gebied waardoor hij een van de grootste landeigenaren van de stad wordt. Met zijn zoon Santiago is hij dag en nacht in de weer met de wijnmakerij Montilla en aan het einde van die eeuw gaat er een eerste zending wijnen naar Engeland. De Engelsen zijn dol op de Pedro Ximenez wijn.

Een tijd land combineert hij zijn roeping als wijnbouwer met een gevaarlijk militair en politiek leven, als kapitein van het fregat “Mercedes”, dat zinkt tijdens de Slag bij Kaap Santa María door een aanval van de Engelsen. Daar is zelfs een roman over geschreven: Las dos vidas del Capitan.

Vanaf dat moment komt de persoon Foreman Billanueva in beeld, een assistent die Diego de Alvear en Ponce de León uit Argentinië hebben meegenomen en die hun vertrouwde voorman wordt. Bodegas Alvear heeft sinds zijn die tijd ​​tot de dag van vandaag altijd een belangrijke relatie onderhouden tussen Spanje en Argentinië. Foreman Billanueva markeert met zijn initialen de beste wijnen, en op deze manier word de Alvear-stijl gecreëerd.

Gedurende zijn 284-jarige geschiedenis heeft Bodegas Alvear zijn familiekarakter behouden en het eigendom van vader op zoon overgedragen en dat betekent dat het bedrijf vandaag in handen is van de achtste generatie. Alle opeenvolgende generaties hebben geleidelijk bijgedragen aan zowel de technische modernisering van de wijnmakerij als aan het behoud van het erfgoed.

Een boeiend verhaal dat me enorm intrigeert, maar Inma vindt dat ze genoeg heeft gepraat en na een wandeling door de wijngaard is het tijd om een flesje open te trekken. Ze neemt me mee naar een oude salon Don Diego waar foto´s en schilderijen van de hele dynastie de wanden bekleden. Er staat een gedekte tafel klaar met wel zes glazen. Dat belooft wat!

Montilla-Moriles, het koninkrijk van Pedro Ximénez

De belangrijkste wijnstok voor de Montillawijn is de Pedro Ximénez, die oorsponkelijk uit het Rijngebied komt, een witte druif die de unieke basis vormt van zijn zoete, fijne, oloroso en amontillado wijnen. Terwijl Inma de 3 Miradas serveert en we beginnen met de proeverij vertelt ze verder over het proces. De 3 Miradas vind ik persoonlijk vrij droog. Maar het volgende glas met een laagje Fino Capataz smaakt me al beter, maar bij de Palo Corto begin ik er in te komen en de smaak te waarderen.

De druiven worden over het algemeen verbouwd op kalkrijke bodems. In het gebied worden twee soorten onderscheiden: albarizas of alberos; zeer kalksteen en doorlatende bodems, waar de langste en meest evenwichtige rijpende druiven worden verkregen. En de ruedos, roodachtige bodems door de aanwezigheid van ijzer.

Vervolgens vindt in deze wijnen het wonder van rijping onder de flor-sluier plaats, een natuurlijk biologisch proces waarbij autochtone gisten zich op het oppervlak van de wijn ontwikkelen en een crèmekleurige laag vormen. Het is hetzelfde proces als bij de sherry-wijnen van Jerez. De activiteit van deze gisten geeft de wijn een eigenaardig aroma en smaak die heel anders is dan de oorspronkelijke. Om de ontwikkeling van deze gisten te bevorderen, worden de temperatuur en de vochtigheidsgraad in de kelders gehandhaafd en wordt slechts twee derde van de capaciteit van de vaten gevuld, zodat er voldoende vrije oppervlakte overblijft voor een optimale ontwikkeling van de “sluier”. De oudste fino’s worden, wanneer ze hun voedingscapaciteit voor de flor hebben uitgeput, amontillados genoemd en krijgen een gouden kleur.

Daarintegen wordt bij de olorosos deze ontwikkeling van de graansluier voorkomen door de vaten volledig te vullen. Op deze manier wordt veroudering teruggebracht tot de smaak die het eikenhout en de tijd op de wijn achterlaten. Als Inma na een Palo Cortado een Oloroso Catan voor me inschenkt, valt direct de donkere goudkleur op. Dit is een drankje waar ik wel van hou. Een tikje zoet, ideaal voor een combinatie met een kaas- en ham plankje.

Pedro Ximénez-wijn is een zoete en soepele wijn, hij ontstaat door de druiven lang in de zon te laten rijpen, de trossen worden uitgespreid op een bed van gevlochten espartogras waar de rozijnen langzaam worden gedroogd. Zodra de rozijnen zijn geperst, wordt een dichte most verkregen, een echt rozijnen sap. De speciale editie Pedro Jimenez 1729 die ik mag proeven is dan ook donkerbruin en wat mij betreft iets te zoet, het smaakt inderdaad naar rozijnen sap, maar dan met alcohol.

Hoe werken criaderas en soleras?

De vaten die worden gebruikt om de fino groot te brengen, hebben een inhoud van ongeveer 500 liter. Het voorkeurshout, vanwege zijn porositeit, is Amerikaans eiken. Nieuw hout mag nooit worden gebruikt.

De criadera die zich het dichtst bij de grond bevindt, is de solera; degene die zich er direct boven bevindt, eerste criadera; de volgende, tweede criadera enzovoort. Elke criadera bevat wijn van hetzelfde rijpingsniveau; de solera, degene met de meeste rijping, de eerste criadera, het volgende rijpingsniveau enzovoort tot aan de jongste criaderas.

Bodega Alvear vandaag de dag

Door de geschiedenis heen heeft Bodega Alvear zijn familiekarakter en eeuwenoude wortels behouden. De Alvears van vandaag zijn talrijk, er zijn momenteel meer dan 50 eigenaren, sommige managers van het bedrijf maken ook deel uit van de familie.

Alvear verkoopt zijn wijnen door heel Spanje, met als belangrijkste markt het Middellandse Zeegebied van Catalonië tot Algeciras. Het wijnhuis verkoopt 40% van zijn productie buiten de Spaanse grenzen aan meer dan 25 verschillende landen, waaronder Groot-Brittannië, Nederland, Japan, Canada en Australië.

Sinds kort zijn ze ook begonnen met een vermout van het huis en als ik die proef, ben ik meteen verkocht. Wat een aroma! Wat een smaak! Heel speciaal. Die moet mee naar huis, dat moet ik delen!

Ik mag het eigenlijk niet zeggen, want het wijnhuis staat bekend om zijn D.O wijnen van Montilla Moriles, maar als ik heel eerlijk ben, is deze vermout mijn grote favoriet.

Als ik denk dat de proeverij op zijn eind is gekomen, vergis ik me. Inma loopt even weg en komt even later terug met een ijskoude likeur van een heel speciale editie. Hiervan zijn maar een beperkt aantal flessen gebotteld. Ik geef toe, ook deze is heerlijk. Maar toch kan niet op tegen zijn voorganger.

Als ik op mijn horloge kijk, zie ik dat het bezoek ruim twee en half uur geduurd heeft. Het is tijd om op te stappen, maar voordat ik vertrek, lopen we nog even langs de winkel want een flesje vermout gaat er natuurlijk mee. Ik bedank Imma voor haar uitvoerige verhalen en de geweldige proeverij. Met nieuwe kennis en een andere kijk op de Pedro Ximenez wijnen stap ik in mijn furgoneta en start de motor. Echter, ik rij enkel de poort en de straat uit. Daar geniet ik in een taveerne van een uitstekende Cordobeese lunch en daarna doe ik een dutje in de furgo alvorens ik verder reis.

Praktische informatie:

Bodega Alvear ligt in het centrum van Montilla in de Calle Maria Auxiliadora 1.

Je kunt via de website informatie opdoen en voor diverse proeverijen reserveren. Bijvoorbeeld in de prachtige Don Diego zaal, waar ik was, maar ook in de wijngaard.

Voor reserveringen bel je naar (0034) 957.650100.

Het dynamische jaar 2022, tweede deel

Dat 2022 een interessant promotiejaar ging worden, was me in de eerste helft van het jaar al duidelijk geworden. De toeristensector stond te popelen om de coronanachtmerrie achter zich te laten en een frisse start te maken om zichzelf op zijn best te laten zien.

Pelgrimsreis over zee

Meestal zijn er tijdens de zomermaanden geen persreizen, maar dit keer werd ik in juli uitgenodigd voor wel een heel bijzonder project. Meezeilen op een jacht over de Camino de Santiago! Stel je voor! El Camino de Santiago a vela! Met een rugzak vol zeiloutfit stapte ik begin juli aan boord van een schitterende Bavaria en zeilde de laatste trajecten mee van een tocht die was begonnen in Hondarribia in Baskenland, 14 dagen eerder.

Met meer dan 30 zeilschepen bevoeren we de kust van Galicia om te eindigen bij de Rias Baixas, Vilagarcia de Arousa, om de laatste 24 kilometer te lopen naar Santiago de Compostela. Wat een bijzondere beleving! Ik heb mijn hele leven veel gezeild dus ik genoot dubbel van deze unieke kans. Voor meer informatie over deze bijzondere reis kun je het artikel lezen in mijn blog.

De betekenis van Kilometro 0

Augustus werd een warme en rustige maand. Meestal gebruik ik deze                                   tijd voor veel schrijfwerk omdat je overdag vanwege de warmte in Andalusië toch beter binnen kunt blijven. Maar deze zomer kreeg ook nog een gastronomisch tintje, omdat ik me eerder dit jaar had aangesloten bij club KM0, een groep personen die graag restaurants en producten uitproberen die in Malaga geproduceerd worden en door chef koks op origínele wijze bereid worden.

Kilometro zero, betekent dan ook dat je gaat voor streekproducten uit de regio. Het kon niet beter. Zwoele avonden op dakterrassen en verkoelende restaurants aan zee en met elkaar genieten van het neusje van de zalm van de smaak van Andalusië.

Een duik in de renaissance in Ubeda en Baeza

Daarna werd het september en kwam het arbeidsleven in Andalusië weer langzaam op gang. Allereerst stond er een vriendinnenreis naar Ubeda en Baeza op het programma. Compleet nieuw voor mij was het bezoek aan de Sinagoga de Agua. Amigo Andrea Pezinni gaf ons een boeiende rondleiding en nam er de tijd voor om over de details van deze, per toeval ontdekte, synagoge te vertellen.

Het groene paradijs Asturias

Een paar dagen later zat ik alweer in het vliegtuig naar Asturias. Daar ontdekte ik een schitterend natuurgebied, de Somiedo en ging ik met een aantal mensen op pad om beren, wolven en herten te spotten. Dit gebied, dat ik nog niet eerder bezocht had, heeft mijn hart gestolen. Zo schitterend groen, met op grote hoogte heldere meren en een oase van rust. Bovendien een vriendelijke bevolking en uitstekende gastronomie. Ik ontmoette er boeiende personen die me over het harde leven in de Asturiaanse bergen vertelden.

Vogels spotten in Monfraguë

Een week later wandelde ik door een ander natuurgebied dat al heel lang op mijn wensenlijstje stond. Samen met amigo, groot kenner en vogeldeskundige Raul Virtosa maakte ik tochten door het indrukwekkende natuurpark Monfrague. Zelfs een romantisch momentje mocht niet ontbreken. Toen we konden genieten van een prachtige zonsondergang vanaf de top van het kasteel van Monfrague terwijl burlende herten indruk maakten op vrouwtjes beneden ons in het dal.

Promotie binnenland van Andalusië

In oktober vond de jaarlijkse Tierra Adentro in Jaen plaats. Een netwerkevenement dat ieder jaar georganiseerd wordt door de Junta de Andalucia. Ook hier weer mooie ontmoetingen en weerzien met vele collega’s met wie plannen en samenwerking werd gesmeed. De pretour aan Jaen bracht ik met andere reisorganisaties door in de Sierra Norte van Sevilla en de posttour vond een aantal dagen plaats in de Sierra Segura in het groene natuurgebied Cazorla dat zich voor de gelegenheid vast in herfsttooi had gehuld.

Persreis langs de witte dorpen van Cadiz

Deze week werd onmiddellijk gevolgd door een blogreis langs de witte dorpen van Cadiz. Ook hier weer veel gewandeld, veel nieuwe spots ontdekt zoals Romaanse zoutpannen midden in de bergen en biologische familie olijfolie fabriekje bij Zahara de la Sierra. Aan plaatselijke gastronomie ontbrak het uiteraard niet en ook konden we genieten van Middeleeuwse feesten in verschillende dorpen die we bezochten, zoals in Setenil de la Bodega.

Nieuw project voor 2023, Sierra Subbetica

Toen de temperaturen begonnen te zakken en het plaatje Rute in de Sierra Subbetica zich begon voor te bereiden op kerstmis nam ik deel aan Conexión Subbetica. Een netwerk evenement waar diverse bedrijven in de toeristische sector van de Subbetica in Cordoba zich konden presenteren. In samenwerking met de CIT Subbetica presenteerde ik samen met Maria Camacho en Irene Portillo het promotieplan 2023 voor de Nederlandse markt.

Hier zul je zeker vanaf januari meer over horen want gedurende de komende twaalf maanden zal een groot deel van mijn werk in het teken staan van dit prachtige wandel- en fietsgebied. O.a. door een presentatie in Nederland te houden, de website in het Nederlands te vertalen, persreizen te organiseren én een Nederlandstalige blogpagina op te zetten. Ik kijk er naar uit! Deze opdracht is voor extra leuk omdat de veelzijdige Subbetica een van mijn favoriete bestemmingen is.

MaXperience on the road

Tja, al dat reizen gaat je in het bloed zitten. Als ik dan een tijdje thuis ben, begint het weer te kriebelen… En zo kwam het dat ik in november een Ford Transit busje kocht en ben gaan inrichten. Het gevoel van vrijheid, lekker op weg gaan wanneer je wilt, je bed bij je hebben en als digital nomad mijn werk kunnen doen, waar ik ook ben. Het sprak me al jaren aan en nu kan ik mijn droom realiseren.

Inmiddels heb ik al twee proeftochten gemaakt! En de werkelijkheid overtreft al mijn verwachtingen. Heerlijk is het! Om te toeren en een overnachtingsplek uit te kiezen terwijl je onderweg bent. En bovendien het grote genieten in de natuur te kunnen combineren met mijn werk of met afspraken.

Volgend jaar horen jullie meer. Want MaXperience gaat on the road. En wel met nog een ander plan dat dit jaar is ontstaan. Een roadtrip langs plekken waar ik bijzondere mensen heb ontmoet die allemaal iets met mij gemeen hebben: duurzaamheid en passie voor responsable toerisme. Maar liefst vijfentwintig ontmoetingen staan er gepland voor het komende jaar. En om je hiervan mee te kunnen laten genieten, zal ik ze alle 25 beschrijven. Hou mijn website en social media in de gaten😉

Om dit dynamische jaar af te sluiten wens ik jullie mooie dagen en een sprankelend begin van 2023. Het is nooit te laat om een nieuwe weg in te slaan, om een nieuw verhaal te beleven of een nieuwe droom te creëren…

Maak er een mooi jaar van!

2023 het jaar van Picasso

Geboren in Málaga op 25 oktober 1881 waar hij een deel van zijn jeugd doorbracht. Vervolgens in 1891 verhuisd naar La Coruña omdat zijn vader docent werd aan de school voor schone kunsten, waar Picasso later zelf ook leerling werd. En de reis ging verder via Madrid, Barcelona, Horta de Sant Joan en Mougins, waar hij op 91-jarige leeftijd overleed aan de gevolgen van een longontsteking.

PABLO PICASSO

In 2023 – om precies te zijn op 8 april – is het 50 jaar geleden dat deze beroemde kunstenaar overleed en ter gelegenheid hiervan is 2023 uitgeroepen tot Picasso Jaar. Pablo Picasso word gezien als een van de invloedrijkste kunstenaar van de twintigste eeuw en liet naast een enorm aantal schilderijen ook honderden sculpturen, tekening en andere kunstwerken na. Vele ervan zijn te zien in musea in Spanje en over de hele wereld.

De plekken ontdekken die hem inspireerden? Volg dan de ´route´ die Spanje doorkruist, van zuid naar noord en van oost naar west. Natuurlijk beginnend in zijn geboorteplaats Malaga, de plaats bij uitstek om ´dichtbij´ de kunstenaar te komen door een bezoek te brengen aan het Picasso Málaga Museum en aan zijn geboortehuis Museo Casa Natal de Picasso. In beide zijn interessante tijdelijke tentoonstellingen te zien en in de laatste ook nog persoonlijke voorwerpen van Picasso en zijn familie. Een bezoek aan Málaga is niet compleet zonder de kerk Iglesia de Santiago, waar Picasso gedoopt werd.

PICASSO LIET ZIJN SPOREN DOOR HEEL SPANJE NA

La Coruña is de stad waar Picasso zijn eerste portretten schilderde en waar hij voor het eerst exposeerde. Wandelend naar de plekken waar de jonge Picasso zijn leven doorbracht – het Playa del Orzán, de Torre de Hércules en het Teatro Rosalía de Castro – en door het door het Casa-Museo Picasso te bezoeken, krijg je een nog duidelijker beeld van het leven en werk van deze wereldberoemde kunstenaar.

Op weg naar La Coruña loont het zeker de moeite om even in Madrid te stoppen. Hier bezocht Picasso in 1895 voor het eerst het Prado Museum. Talrijke werken van hem, waaronder het wereldberoemde Guernica, zijn te zien in het Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofia in Madrid.

In de herfst van 1895 begon Picasso op de school voor schone kunsten in Barcelona (La Llotja). Later had hij hier zijn eerste studio en zijn eerste persoonlijke tentoonstelling in het legendarische Els Quatre Gats. Bezoek het museum Museo Picasso de Barcelona en laat je verrassen!

Op zo´n 200 kilometer van Barcelona ligt Horta de Sant Joan, een klein dorp in het binnenland waarheen Picasso regelmatig ´ontsnapte´. Werken die hij hier maakte en waarmee het Horta voor altijd op het doek vereeuwigde, zijn te zien in het Centro Picasso. Zoals het klooster Convento de San Salvador, het plein Plaza de Missa of de hoeve Masía de Tafetans die ook nu nog bestaan.

PICASSO CELEBRACIÓN 1987.2023

Het programma “Picasso Celebración 1973.2023” omvat een vijftigtal tentoonstellingen over de hele wereld, waaronder 16 in Spanje, in steden die nauw verbonden zijn met de kunstenaar. Met name in de steden Málaga, Madrid, Barcelona, A Coruña en Bilbao die een uitgebreid programma aan tentoonstellingen zullen hebben gedurende 2023 en een deel van 2024.


Een greep uit de tentoonstellingen die in 2023 in Spanje zullen plaatsvinden:

Fundación MAPFRE, Madrid

“Julio González, Pablo Picasso y la desmaterialización de la escultura”

23.09.2022 – 08.01.2023

Museo Nacional Thyssen-Bornemisza, Madrid

Picasso y Chanel

11.10.2022 – 15.01.2023

Museo Picasso Barcelona

Daniel-Henry Kahnweiler

18.11.2022 – 19.03.2023

Museo de Bellas Artes da Coruña, A Coruña

Picasso blanco en la memoria azul

23.03.2023 – 23.06.2023

Real Academia de Bellas Artes de San Fernando, Madrid

Picasso. Colección Nahmad

29.03.2023 – 02.07.2023

Museo Picasso Málaga

Picasso: materia y cuerpo

08.05.2023 – 10.09.2023

La Casa Encendida, Madrid

Picasso tardío 1963 – 1972

19.05.2023 – 17.09.2023

Museo Nacional del Prado, Madrid

Picasso – El Greco

13.06.2023 -17.09.2023

Museo Casa Natal Picasso, Málaga

Las edades de Picasso

21.06.2023 – 01.10.2023

Museo del Diseño de Barcelona

Picasso y la cerámica española

juni-september 2023

Casa de Velázquez, Madrid

Picasso contra Velázquez

september-november 2023

Museo Guggenheim Bilbao

Picasso: materia y cuerpo

29.09.2023 – 14.01.2024

Museo Nacional Thyssen-Bornemisza, Madrid

Picasso. Lo sagrado y lo profano

02.10.2023 – 14.01.2024

Museo Picasso Málaga

El eco de Picasso

02.10.2023 – 24.03.2024

Museu Picasso Barcelona / Fundació Joan Miró

Miró – Picasso

19.10.2023 – 25.02.2024

Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía, Madrid

Picasso 1906: La gran transformación

14.11.2023 – 04.03.2024 

Bron voor deze blog is de nieuwsbrief van november van het Spaans Verkeersbureau in Den Haag. Wil jij ook op de hoogte blijven van Spanje Nieuws? Abonneer je dan op de nieuwsbrief en je wordt automatisch op de hoogte gehouden van boeiende weetjes. Om je aan te melden schrijf je een korte mail naar infolahaya@tourspain.es